Lizozom, hayvan hücrelerinde, hücre içi sindirimden sorumlu olan yuvarlak yapılı 0,2 ile 0,8 mikron (1 mikron = 1 metrenin 1 milyonda 1'i) arasında çapa sahip kesecik görünümüne sahip organellerdir. Sitoplazmanın içerisinde bulunurlar.
Alyuvarlar hariç tüm hayvan hücrelerinde bulunur. Alyuvarlarda bulunmaz çünkü, alyuvarlar gelişim esnasında çekirdeklerini dışarı atarlar. Alyuvarlarda tepkimeler, lizozom enzimleri yerine, ATPye bağımlı sitoplazma enzimleri yardımlarıyla sürdürülür.
Önce enzimler Ribozom'da sentezlenerek endoplazmik retikulum'a gönderilir. Ardından Kofullar bu enzimleri Golgi aygıtına taşır. Burada bu enzimler paketlenir ve bir keseye dönüşür. Bu kese artık Lizozom'dur.
Lizozom asidik bir yapıya sahiptir ve sindirimi sağlayan enzimler (40-60 arası) içerirler. Lizozom, hücre içerisinde sürekli hareket halindedir.
Bu enzimlerden bazıları;
- Lipaz Lipidleri,
- Amilaz Karbonhidratları,
- Proteaz Proteinlerini,
- Nükleaz Nükleik Asitlerini
sindirir.
Lizozom'un tamamen asidik bir yapıya sahip olması oldukça yıkıcı bir organel olduğunu göstermektedir.
Hücre içi organellerin sindirimi
Lizozom'un ilginç sindirim özelliklerinden birisi de yaşlı veya ölü organellerdir. Hücre içerisinde bulunan organellerden yaşlananları veya ölenleri sindirerek ortadan kaldırmış olur.
Hücre sindirimi
Hatta ve hatta hücre tamamen yaşlandığında lizozomda bulunan zar ortadan kalkar ve enzimler hücre içerisine salınır. Salınan bu enzimler hücre içerisindeki tüm organelleri parçalayarak ortadan kaldırır. Böylelikle yaşlanmış olan hücre yok olur.
Mikrop sindirimi
Akyuvarların, mikroplarla savaşında çok büyük bir role sahiptirler. Virüs, bakteri veya yabancı toksik maddeler akyuvarlarda bulunan lizozomlar sayesinde sindirilerek yok edilir.
Üremedeki Rolü
Lizozom'un başka bir rolü de üreme sırasında gerçekleşir. Yumurtaya ulaşan spermin, yumurtayı delmesi işlemi lizozom sayesinde gerçekleşir. Böylelikle sperm yumurtaya tutunabilir. Lizozom, sperm'in tam baş noktasında (Acrosome) bulunur.
