Enerji üretiminin baş rol oyuncusu Mitokondri, Yunanca kökenli olan mitos (iplik) ve khondrion (tane) kelimelerinden türetilmiştir. Prokaryot hücrelerde ve memeli canlıların alyuvarlarında bulunmazlar. Sadece oksijenli solunum yapan ökaryot hücrelerde bulunur. Gıdaların enerjiye dönüşmesi görevini Mitokondri üstlenir.
Mitokondrinin Yapısı ve Özellikleri
2-3 mikron uzunluğunda 0,5 mikron çapında elektron mikroskobuyla rahat bir şekilde gözlemlenebilen elips şeklinde parçalardan oluşurlar.
Mitokondri organeli, sitoplazmanın içerisinde bulunur. Bazı hücrelerde bir tane büyük halde olabileceği gibi diğer bazı hücrelerde ise çok daha fazla sayılarda bulunabilir. Bu durum hücrelerin enerji ihtiyaçlarına göre değişmektedir. Kas ve sinir hücreleri yoğun enerji gerektirdiği için bu alanlarda fazla olduğu gibi karaciğerde 2,500'lere kadar ulaşabiliyor.
Mitokondride iç ve dış olmak üzere iki zar vardır. İç zar girinti ve çıkıntılardan oluşur. Bu nedenle iç zar ile dış arasında bir boşluk oluşur. Bu boşluklara zarlar arası bölge (periferal) adı verilir.
İç zarın oluşturduğu bu kıvrımların oluşturduğu alanlara krista adı verilir. Kristaların içinde bulunan sıvıya ise matriks denir.
Mitokondri, bölünerek çoğalabilirler. Şekil ve yapı olarak bakterilerle benzerlik gösterir. Hatta mitokondrinin içerisinde kendisine ait DNA bulunur. Bunlara mtDNA adı verilir. Mitokondriyal DNA'ların da yapısı bakterilerin DNA yapılarına benzerdir. (Dairesel yapıları vardır) Bunların yanı sıra Ribozom ve DNA da mitokondride bulunur.
Endosimbiyoz Kuramına göre mitokondrilerin önceden kendi başına bir canlı olduğu ve hücreye geçiş yapıp enerji üretmekle yükümlü olduğu düşünülüyor. Bu durum zamanla hücre içerisinde kalıcı hale gelmelerini neden oldu. Bu yüzden üzerinde hala kendine ait genetik bilgileri taşıyor. Öyle ki mitokondriler kendilerini çekirdek dahilinde eşleyebiliyorlar.
Mitokondrinin Görevleri
Mitokondriler enerji üretir. Mitokondride üretilen enerji bir çok organel tarafından kullanılır. Oksijenli solunumun tam olarak yapıldığı yer mitokondrilerdir. Bu olay enerji üretimini sağlar. (ATP Sentezi yaparak)
Solunum reaksiyonları sırasında monomer organik besinlere ve inorganik besinlere dönüşürler.
Oksijenli solunum ve enerji üretimi konularını daha iyi anlamak için "Glikoliz, Krebs döngüsü ve ETS yolağı" başlıklarını araştırabilirsiniz.
