Hücre nedir?
Hücre kelimesinin kökeni latinceye dayanmaktadır, Türkçe'de ise "Küçük oda" anlamına gelmektedir. Biyolojide ise canlılık tanımına uyan bütün “varlıkların” en küçük fonksiyonel, işlevsel ve yapısal birimine “Hücre” denir. Hücre, “Olmasaydı, olmazdık.” deyişine tam uymakla beraber varlığımızın, daha genel olarak canlı varlığının temel kavramsal dayanağıdır. İlk kez Robert Hook’un bir mantar parçasını izlemesiyle gördüğü etrafı kapalı içi boş yapılara hücre (Cell) demesiyle hücre ismini almıştır. Abiyogenez teorisine göre okyanuslarda başlayan canlılığın, yani dolayısıyla ilk hücrenin oluşumu; yine daha önce yanardağ eteklerinde veya sulu ortamlarda oluştuğu düşünülen ilk “yağ” ile alakalıdır. Hücrenin çevresinde hücreyi dış ortamdan koruyan bu bahsedilen “yağ”lardan vardır. Keza yine aynı şekilde hücrenin içinde birçok farklı görevi bulunan “Organeller” vardır. Bu organeller zaman zaman bir işi beraber yapar, zaman zamansa birbirlerinden tamamen bağımsız olarak çalışırlar. Bu yazıda bu organeller açıklanmayacak, hücrenin yapısından, çalışma mekanizmalarından bahsedilmeyecek, hücre türleri anlatılmayacaktır; başlıktan da anlaşılabileceği üzere biz bu yazıda iki temel şeyi açıklayacağız. İlk olarak kök hücrenin ne olduğundan daha sonrada kök hücrenin türlerinden bahsedeceğiz.
Yukarıda bahsedilen organellerin bir kısmı hakkındaki bilgiye Emre Akkaya tarafından yazılan aşağıdaki yazılardan ulaşabilirsiniz.
Golgi Cisimciği
Endoplazmik Retikulum
Mitokondri
Koful
Lizozom
Kök Hücre Nedir?
Yukarıdaki paragrafta hücre türleri diye bir şeyden bahsetmiştik. Kök hücre o hücre türlerinden biri ve diğer tüm hücre türlerinin de annesidir diyebiliriz. Yani şöyle ki, kök hücre dışındaki hücreler kök hücrelerinin farklılaşması sonucu oluşurlar, bu yüzden kök hücrelere hücrelerin anası demekte beis yoktur.
Bir hücrenin kök hücre olabilmesi için yukarıdaki tanım yeterli değildir. Şu iki özelliği kendisinde taşımalıdır; ilk olarak bölündüğünde (çoğaldığında) bir tane kendisi gibi kök hücre, bir tane de farklılaşacak ve dolayısıyla başka bir hücre türüne dönüşecek hücre oluşturması gerekir.
Kök Hücre Türleri
1-)Totipotent Kök Hücre
bu kök hücre türü döllenmiş yumurtadan elde edilir ve tüm dokuları oluşturma yeteneğine, yani her türlü hücreye farklılaşabilme yeteneğine sahip hücrelerdir.
2-Pluripotent Kök Hücre
Tüm hücrelere dönüşebilen, farklılaşabilen hücrelerdir ancak Totipent kök hücrelerinden ana farkları embriyojenik hücrelere dönüşememeleridir.
3-)Multipotent Kök Hücre
Sadece ait oldukları dokulara farklılaşabilen kök hücre tipleridir. Onun dışında diğer kök hücrelerinden bir farkları yoktur.
Hematopoetik Kök Hücreler
Vücudunuzdaki kan hücrelerinin tümü hematopoetik kök hücreler denen, genç (olgunlaşmamış) hücrelerden oluşur. (Hematopoetik sözcüğü “kan oluşturan” anlamına gelir.) Her ne kadar bunlara genellikle “kök hücreler” denilse de bu hücreler klonlama ve diğer çeşit araştırmalara konu olan embriyonik kök hücrelerle aynı değildir.
4-)Kanser Kök Hücreleri
Kanser kök hücreleri (KKH) tümörün başlangıcından sorumlu olan ve tümör dokusundaki çok sayıda farklılaşmış hücre topluluğ unu oluşturan hücrelerdir. Aynı özgü sinyal ileti sistemleri KKH'lerin ve normal kök hücrelerinin kendi-kendini yenileme ve/veya farklılaşmasında fonksiyonel rol oynarlar.
Kök Hücre Tedavisi Nedir?
Kök hücre tedavisi insan vücudunda bulunan tıbbi sorunu kök hücre sistemine dayanarak, yani hastaya aktarılarak sorunun bulunduğu hücrenin, dokunun veya organın yenilenerek sorunun çözülmesidir. Ne gibi hastalıklar bu yolla çözülebilir? Hala araştırmalar ve çalışmalar devam ediyor, ancak şu anda kök hücre tedavisinin uygulanabildiği hastalıklar şunlar.
Kemik iliği kanserleri
• Lenfoma
• Hodgkin lenfoma
• Lösemi
• Anemi
• Akdeniz anemisi
• Organ kanserleri
• Plazma hücre hastalıkları
• Kemik iliği yetmezliği
• Multiple myeloma
• Kalıtsal ve doğumsal kan hastalıkları
• İmmün yetersizliğe bağlı gelişen hastalıklar
• Kalıtsal metabolik hastalıklar
Kök hücre tedavisi tıp alanında yeni bir çığır açmıştır. İleride birçok hastalığın bu yolla tedavi edilebileceği düşünülüyor. Bu yüzden hepimiz kök hücre bağışında bulunmalıyız. Peki kök hücre bağışında ne tür işlemler uygulanmaktadır?
Yaygın olarak periferik olarak adlandırılan bir sistem vardır. Bu sisteme göre vericiye 5 gün boyunca günde 2 kez olmak üzere bir ilaç verilir. Bu ilaç sayesinde kök hücreler kan dolaşımına katılır. Ardından ise 2-4 saatlik bir sürede vericiden kök hücreler alınır.
Peki kimler kök hücre bağışı yapamaz?
-Aşırı kilolu veya aşırı zayıf kişiler
-8 yaşından küçük 50 yaşından büyük kişiler
-Kalp ve kan dolaşımı rahatsızlıkları bulunan kişiler
-Solunum yolları rahatsızlıkları bulunan kişiler
-İleri seviye ruhsal rahatsızlıkları bulunan kişiler
-İyileşmiş dahi olsa enfeksiyona neden olan rahatsızlıklar geçirmiş kişiler
-kendisine daha önce organ veya doku nakli yapılmış kişiler
KÖK HÜCRE BAĞIŞI YAPAMAZ.
