Bitkiler doğadaki organizmalar arasındaki en küçümsediğimiz canlılar arasında olabilirler. Hepimiz onların gelişmemiş canlılar olduğunu düşünürüz ne de olsa hareket edemiyorlar, iletişim kuramıyorlar, bizi duyamıyorlar değil mi? Ancak yavaş yavaş bitkilerin sandığımızdan daha karmaşık olduklarını anlamaya başlıyoruz. Örneğin bazı bitkiler saldırıya uğradığını hissedebiliyor, sesleri algılayıp tepki verebiliyor, tırtılları birer yamyama çevirebiliyor[1] ve hatta bazı bitkilerin basit görme duyuları [2] dahi var. Yine de onlara basit birer süs eşyası ya da dekorasyon malzemesi olarak kullanmaktan geri durmuyoruz. Peki fikrinizi değiştirecek yeni bir keşiften bahsedelim o zaman...
Bazı bitkilerin saldırıya uğradıklarını algıladığını söylemiştik, örneğin tere çeşitleri tırtıllar tarafından yendiklerini algılayabiliyorlar ve tırtıla karşı özel savunma yapıyorlar. Bir tırtıl onları kemirmeye başladığında tırtılları uzak tutmak için hardal yağı salgılamaya başlıyorlar. Tabii bu biraz zaman alabiliyor ancak sonraki saldırılara karşı hazırlıklı olmak da işe yarıyor. Peki bitki saldırıya uğradığını nasıl anlıyor? Araştırmacılar da bunu merak ediyorlar ve birkaç yoldan bitkiyi uyarmayı deniyorlar. En sonunda cin fikirli bir araştırmacı tırtılların tere yapraklarını yerken çıkardığı sesi kaydediyor ve bitkiye dinletiyor. Bitkiler saldırıya uğradıklarını düşünüp yapraklarına hızla hardal yağı göndermeye başlıyor. Çünkü hardal yağı tırtılları zehirliyor. Daha sonra farklı seslerle bitki uyarılsa da tırtılların sesine verdiği tepkiyi vermiyor.
Daha ilginç bir keşif de bazı bitkilerin yapraklarının, gövdeye elektrik sinyalleri göndererek yardım istemesi. Bir saldırgan tarafından yenilmeye başlayan yapraklar elektrik sinyalleri ile bitkinin geri kalanına haber veriyor ve saldırıya karşı hazırlıklı olmalarını sağlıyor. Bu sinyalleri görsel olarak algılamayı başaran bilim adamları henüz bu sinyalleri başlatan ve sağlayan etkiyi bilmeseler de Kalsiyum'un bu işte büyük görev aldığını düşünüyorlar. Nitekim aşağıdaki videolarda izleyeceğiniz parlaklığı Kalsiyum sağlıyor.
Sinir sistemi olmadan bu etkiyi yapan bitkilerin keşfedilmemiş daha ne yetenekleri olduğunu siz düşünün. Ayrıca annelerinizi bitkilerle konuşurken yakaladığınızda artık saygıyla bakacağınızı düşünüyoruz 🙂
Konuyla ilgili olarak; ağaçların birbirleri ile iletişimini anlatan şu makaleyi de öneririz.
[2]https://curiosity.com/topics/dont-look-now-but-some-plants-may-have-a-sense-of-sight-curiosity/
