Loading

Denizatı

Denizatı

Denizatları; deniz iğneleri, deniz ejderlerini ve jilet balıklarını da içeren Syngnathidae familyasındadır. Bu familyanın özelliği birleşmiş çene kemiklerine sahip olmaları ve bu açılır olmayan çenelere sahip ağız yapısına göre özelleşmiş beslenmeleridir. Bu beslenme tarzı hakkında hala çok fazla bilgi bulunmamaktadır. 


Sırasıyla Deniz İğnesi, Jilet Balığı ve Deniz Ejderi

Bugüne kadar 45 türü keşfedilmiş olan Denizatları, bir atı andıran ilginç görüntüleri ve sıra dışı özellikleri ile tarih boyunca hep ön planda olmuş canlılardır. Bu özelliklere detaylı olarak bakmak gerekirse: 

Denizatlarının Habitatı, Beslenmesi ve Yaşamı

Denizatlarının yaşam alanları oldukça geniştir. 45° kuzey ve 45° güney enlemleri arasındaki neredeyse tüm sıcak denizlerde bulunabilirler. Hatta soğuk kuzey sularında yaşayan türleri de bulunmaktadır. Genellikle sakin, zayıf akıntılı kıyılarda, mercan resiflerinde ve deniz çayırlarında yaşamayı tercih ederler. Bu aralıkta yaşayan denizatı türlerinin boyutları 16 mm ile 35 cm arasında değişir.

Denizatlarının ömürlerinin 4-5 yıl kadar olduğu tahmin edilmektedir. 

Denizatları algler, planktonlar ve diğer deniz canlılarının yumurtaları ile beslenirler. Mideleri yoktur. Avlarını ağızlarına su çekerek yutarlar ve sindirimleri oldukça verimsiz ve yavaştır. Bu yüzden denizatları sürekli bir şeyler yemek zorundadırlar.

Denizatlarının Yüzmeleri ve Hareket Kabiliyetleri

Çok iyi yüzücüler olmayan denizatları, deniz omurgalıları arasında tek dik yüzen canlıdır. Aynı şekilde jilet balıkları da baş aşağı yüzen tek deniz omurgalısıdır. Dik yüzmeleri sebebiyle başlarının aşağı eğik şekilde evrimleşmiş olması onlara at başı görüntüsünü kazandırmıştır. Kötü yüzücü olmaları sebebiyle kavrayıcı kuyrukları ile sürekli bir şeylere tutunma ihtiyacı hissederler. Kuyrukları adeta bir bukalemun kuyruğu gibi kıvrılır ve güçlü bir şekilde kayalara, yosunlara tutunur. Kuyruklarının yüzmede bir etkisi olmadığı için dorsal (yan) yüzgeçleri ile hızlı bir şekilde hareket edebilirler. 

Denizatlarının Vücutları 

Denizatlarının vücutları diğer balıklarda olduğu gibi pullarla değil kemiksi düğmeciklerle ve dikenlerle kaplıdır. Bu özellik bir zırh gibi vücutlarını kaplar. Renkleri yaşadıkları bölgeye göre değişir ve çok iyi kamufle olurlar. Aynı şekilde deniz ejderleri de yaprağa benzeyen vücut uzantıları ile yaşadıkları habitat içinde kolayca kamufle olabilirler. Aynı zamanda bazı denizatı türleri bulundukları ortama göre renk ve şekil değiştirebilmektedirler. Bu renk ve şekil değiştirme özelliği eş bulmak konusunda etkilidir. 

Denizatlarının Üremesi ve Çiftleşme Ritüelleri

Denizatları tek eşlidirler. Eşleriyle zaman zaman kuyruklarını birleştirerek gezerler ve birbirilerine kur yaparlar. Bu meşhur kur dansı özellikle güneş doğarken veya batarken gerçekleşir. Bu esnada erkek deniz atı şekil ve rengini değiştirerek kendisini dişiye benzetir. Kur bazen 1-1,5 ay kadar sürebilir ve bu süre sonunda erkek denizatının yumurta kesesi kabarır. Daha sonra dişi denizatı yumurtalarını erkek denizatının yumurta kesesine bırakır. Kesede yumurtalar erkek tarafından döllenir ve 2-6 hafta içinde doğum gerçekleşir. 

Denizatlarının Erkeklerinin Doğurması 

Denizatları aslında doğurmazlar. Yumurta ile üreyen canlılardır. Ancak diğer yumurta ile üreyen canlılardan farklı olarak denizatlarının erkekleri yumurtaları taşıdığı esnada dişilere özel prolaktin (memelilerde süt yapımından sorumludur) gibi hormonları salgılayabilirler. Daha sonra denizatlarının erkekleri, yumurta kesesinde olgunlaşan yavruları, doğum benzeri kasılmalar ile yumurta kesesinden dışarı atarlar. Bu işlem erkekler için oldukça yorucudur ve erkekler bu işlem sonrasında çok bitkin düşerler. Daha sonra denizatları yavruları ile ilgilenmezler. 

Denizatlarının Evrimi

Deniz iğnelerinin 40 milyon yıl öncesine uzanan fosil kayıtları bulunmaktadır. Denizatları da deniz iğnelerinden evrimleşmişlerdir ve 13 milyon yıl geriye giden fosil kayıtları ile denizatlarının uzun süredir var olduklarını biliyoruz. 

Denizatlarının Kültürdeki Yeri

Her ne kadar atlara benzemeleri ve zırhlı bir yapıları olmasından ötürü bazı kültürlerde güç sembolü olarak görülseler de birçok kültürde uğursuzluk getirdiklerine inanılır. 

Denizatları erkeklerinin doğum yapması, tek eşli olmaları ve eşlerinin arkasından yas tutmaları gibi özellikleri nedeniyle bazı kültürlerde kutsal kabul edilirler ve afrodizyak etkileri olduğuna inanılır. 

Bazı mitlerde deniz tanrısı Poseidon'un arabasını çektiği yazılıdır ve bunu tasvir eden kaynaklar vardır. 

Bunun yanı sıra denizatlarının şifalı olduğuna inanılan kültürler mevcuttur ve hala şifa için avlanmaktadırlar. 

M.Ö. 1000 yıl öncesine ait mozaiklerde işlenmişlerdir ve çeşitli tarihlerde üzerinde denizatı figürü bulunan paralar bile basılmıştır. 

Denizatlarının Geleceği

Gerek denizlerdeki kirlilik ve doğal yaşam alanlarının bozulması, gerekse geleneksel tıp için ilaç üretimi ve süs eşyası yapımında kullanılmaları nedeniyle aşırı avlanmaları denizatlarının soylarını tehlike altında sokmuştur. Birçok ülkede koruma altına alınan bu türün geleceği belirsizdir. Zira sayıları, yaşamları ve doğum-ölüm oranları hakkında yeterli bilgiye sahip olmamamız denizatlarının geleceği hakkında yorum yapmamızı zorlaştırmaktadır. 

Umut Utku TAŞDEMİR
Yönetici / 86 Yazı / 3,7M Okunma

1986 yılında şans eseri il olmuş bir İç Anadolu şehrinde doğdu. Henüz bir yaşındayken ailesinin işi sebebiyle memleketi olarak hissettiği yere, Antalya'ya taşındı. İlk ve orta öğrenimini Antalya'da tamamlamıştır. Üniversite öğrenimini tamamladığı Ankara'da ikamet etmektedir.  En ufak bilgi kırıntısına dahi müthiş bir iştahla saldıracak kadar meraklı yapısı sayesinde ilgi alanı geniş olan yazarımız, özellikle müzik, sinema ve biyoloji konuları ile ilgilidir.  Minnak bir de kızı vardır.


Yorum Yap

E-Posta adresiniz yayınlanmayacaktır.

ya da üye olmadan yorum yap ve onaylanmasını bekle.
ÜST