DNA'yı bilmeniz, RNA'yı anlamak için daha faydalı olacaktır. Bu nedenle DNA konusunda bilgi almak için tıklayabilirsiniz.
RNA, Ribonükleik Asit kelimelerinin kısaltmasıdır. Hücre içerisinde birçok biyolojik faaliyeti düzenler. Tek zincirli bir baz dizisidir. Omurgasını ise beş karbonlu Riboz oluşturur. Bu nedenle önce Riboz konusunda bilgi edinmekte fayda var.
Riboz
Riboz, bir monosakkarittir. Monosakkarit, karbonhidratların en küçük yapı taşıdır dolayısıyla daha küçük moleküllere ayrıştırılamazlar. Riboz, Pentoz gurubuna dahildir. (Beş karbon atomu içeren monosakkaritler Pentoz gurubu olarak adlandırılır)
Nükleik Asit
Nükleik asit tüm canlılarda hatta canlı olarak kabul edilmeyen virüslerde dahi bulunur. Nükleik asit, nükleotitlerden oluşur. RNA'da bulunan Nükleotit ise bir azotlu baz, bir fosfatlı baz ve bir ribozdan oluşur. Buna ribonükleotit adı verilir.
Ribonükleik Asit
Riboz, azotlu baz ve fosfatlı baz gurubu ile meydana gelen nükleik asidin zincirleme bir şekilde birbirlerine bağlanarak uzamasıyla oluşturduğu yapıya RNA adı verilir. RNA, biyolojik olarak oldukça önemli bir moleküldür.
RNA'nın yapısında azotlu organik bazlar bulunur. Bu organik bazlar Adenin(A), Sitozin(C), Guanin(G), Urasil(U)'dir. DNA'da Timin(T) bulunurken RNA'da Urasil (U) yer alır. Bu bazlar arasında hidrojen bağları oluşabilir: Sitozin ve Guanin, Adenin ve Urasil ve bazen Guanin ve Urasil arasında bu tür bağlar oluşabilir. Ancak RNA'da farklı baz etkileşimleri de mümkündür. Bu nedenle görünümü çok farklı olabilir. Örneğin, bir gurup Adenin birbirine bağlanarak tümsek görünümü oluşturabilir.
RNA, ökaryot hücrelerde sadece çekirdekte değil aynı zamanda sitoplazmada da bulunur. Prokaryot hücrelerde ise çekirdek olmadığı için yalnız sitoplazmada bulunur.
RNA Protein sentezleme aşamalarında Transkripsiyon ve Translasyon aşamalarında rol üstlenir.
RNA’nın ana görevi, nükleusdan ribozoma kadar proteinlerin yaratılması için genetik kod ihtiyacını transfer etmektir. Ancak bazı RNA'lar enzimdir. Biyolojik katalizör olarak hareket ettikleri de yapılan son çalışmalarla tespit edilmiştir. Bu çeşitli RNA'lar ribozim olarak bilinir.
RNA Çeşitleri
Haberci RNA (mRNA)
Hücredeki toplam RNA miktarının yalnız %5'ini mRNA oluşturur. DNA'dan kopyalanan genetik kodun taşınması görevinde rol oynar. Bu rol Transkripsiyon aşamasında gerçekleşir. Bunu kodon adı verilen üç bazdan oluşan kodlar aracılığıyla gerçekleştirir. Kodonlar genlerin şifrelerini oluşturan parçalardır.
Ribozomal RNA (rRNA)
Hücrenin ribozom kısmında bulunur. Bir hücrede bulunan toplam RNA'nın %80'i rRNA'dan oluşur. rRNA'lar protein sentezinde gerekli olan enzimlere sahip ribozomları oluşturmak için sitoplazmada bulunan proteinlerle birleşir. Bu yapılar dönüşüm sırasında rRNA boyunca hareket ederler. Aminoasitlerin birleşimini kolaylaştırarak polipeptit zincirinin (amino asitlerin biraraya gelerek oluşturduğu yapı) oluşumunda büyük rol oynarlar. tRNA ve diğer moleküllere bağlanırlar.
Taşıyıcı RNA (tRNA)
tRNA, RNA'lar arasındaki en küçük yapıdır. Translasyonun temel bileşeni tRNA'dır. Translasyon aşamasında amino asitler transfer edilir. tRNA'ya bağlanan aminoasit polipeptit zincirine taşınır. Bu taşıma işlemi tRNA aracılığı ile yapılır. Ayrıca tRNA'lar genlerin proteinlere translasyon edilmesi sırasında adaptör olarak hareket eder. Bu nedenle adaptör RNA'lar da denebilir. Adaptör görevi derken kast edilen şey; amino asitlerin mRNA üzerinde doğru yerlere yerleştirilmesidir. Yani tRNA aslında aminoasitlerin mRNA üzerinde doğru yerlere yerleştirilmesini de sağlar. Yapı olarak bir yonca yaprağını andırabilir.
