DNA, Deoksiribonükleik Asit kelimelerinin kısaltmasıdır. Francis Crick, 1953 yılında James D. Watson ve Maurice Wilkins'in yardımıyla DNA'nın yapısını keşfetti. Bu sayede 1962 yılında Nobel Tıp ödülünü almıştır. Ayrıca DNA yapısının keşfinde görünmez kahraman Rosalind Elsie Franklin'dir.
Öncelikle Deksiriboz'un ve Nükleik Asitin yapısına bakmamızda fayda var.
Deoksiriboz
Ribozdan bir oksijen atomu eksik olan beş karbonlu bir şekerdir.
Deoksiribozlar; beş karbon atomu içeren ve aldehit grubu barındıran aldopentozların bir üyesidir. Ayrıca aldehit grubu dediğimiz şey Karbonil grubuna bir hidrojenin bağlı olduğu bileşiklerdir ve kimyasal bileşenleri RCHO'dir. Burada ki R bir organik kökü simgeler. Deoksiriboz'un kimyasal bileşenleri C5H10O4 olduğuna göre, içerisinde karbonil barındırdığı açık bir şekilde gözükmektedir.
Nükleik Asit
Nükleik asit tüm canlılarda hatta canlı olarak kabul edilmeyen virüslerde dahi bulunur. Deoksiriboz ve bir azotlu organik bazlı kimyasal bileşiklerin, birbirlerine tekrar ederek eklenmesiyle ortaya çıkan çok uzun zincirli moleküllerdir. Bu tekrar eden zincirli moleküler yapıya nükleotid adı verilir. DNA'nın oluşması için milyonlarca nükleotid gereklidir.
Deoksiribonükleik Asit
Deoksiriboz ve nükleotidlerden oluşan bu uzun zincirli yapının tamamına Deoksiribonükleik Asit (DNA) denir. DNA, tüm organizmalarda bulunduğu gibi bazı virüslerde de bulunur. Canlılık işlevinin gerçekleşebilmesi için gerekli olan bir takım genetik(kalıtım) kodlamalar vardır. Bu kodlamalar, bir canlının sonradan değiştirilemez özellikleridir. Bu genetik özellikler canlılık işlevi kazandırılırken kromozomlar sayesinde belirlenir.
DNA, hücrelerin Kromozom adı verilen yapısının içerisinde bulunur.
Kromozom, histon proteinlerinin DNA'ya sarılmasıyla yoğunlaşarak oluşur. Ortaya çıkan bu yapıya kromozom adı verilir. Kromozomlar, Ökaryot hücrelerde (insan, hayvan, bitki, ağaç, kuş vb.) hücre çekirdeğinde bulunurken. Prokaryot hücrelerde ise sitoplazmada bulunur.
DNA sarmal bir yapıya sahiptir. Bu sarmal yapının içerisinde bir takım bağlar bulunur. Bu bağların dizilimi DNA şifresi olarak adlandırılabilir. Bu dizilime genetik kodlama da denebilir.
DNA'yı iki ipin bir birine sarılmış hali gibi düşünürsek. Bu iki ipin bir birine sarıldığı noktada, iki ipte de bağların oluşmasını sağlayan bazlar bulunur.
Bu bazlar Timin (T), Adenin (A), Sitozin (C), ve Guanin (G) olarak adlandırılır. Karşı karşıya gelen bazlar bir birleriyle eşleşir.
T her zaman A ile, A da her zaman G ile eşleşir. Buna karşılık, C her zaman G ile ve G de her zaman C ile eşleşir.
Eşleşen bu dizilimin milyonlarca karakter uzunluğunda olduğunu düşünün. İşte bu uzun şifre genetik kodunuzdur. Bu şifre, burnunuzun uzunluğundan, kulağınızın şekline, ayak parmaklarınızın biçiminden göz renginize kadar bir çok özelliğinizi barındırır. Ve evet eğer, kromozomlar birleştiğinde anne ve babanızdan aktarılan genetik kodlarınızda belki bir dizilimin farklı olması gözünüzü mavi yapacaktı.
