Loading

Atların Yürüyüş Çeşitleri

Galloping horse

Atlar insanlık tarihinde çok önemli yere sahip hayvanların başında gelir. Bazı kaynaklara göre atların evcilleştirilmesi neredeyse kediler ve köpeklerin evcilleştirilmesi kadar eskidir. Atlar geçmişte ulaşım, taşıma, tarım ve sanayide yoğun olarak kullanılmıştır. Günümüzde ise atlar özellikle hobi ve yarış amaçlı kullanılsa da bazı topluluklar tarafından hala besin olarak tüketilmektedirler. 

Atlar hareketlerine her zaman arka ayaklardan başlarlar. Çünkü atlarda kuvvet arka bacaklardan sağlanır. Ön bacaklar ise ata yön verecek şekilde gelişmiştir.

Atların çok çeşitli yürüme ve koşma şekilleri vardır. Bir atın yerinde durması dışında, koşması da dahil bütün ayak hareketleri “at yürüyüşü” olarak adlandırılır. Bu yürüyüş şekilleri doğal ve sonradan öğrenilmiş yürüyüşler olarak ikiye ayrılır. 

Atların Doğal Yürüyüşleri

Atların doğal yürüyüşleri ırklara göre özgünlük kazanabilir ya da farklı karakteristik gösterebilir. Atların 6 tip doğal yürüyüşü olduğu fikri yaygın olarak kabul edilse de en çok bilinenleri aşağıda belirtilen ilk dört (Adeta, Tırıs, Dörtnal, Rahvan) yürüyüş şeklidir. 

Adeta (Walk)

Atın en doğal, yavaş ve kendi halinde, hiç zorlanmadan yaptığı yürüyüş şeklidir. Atın doğal yürüyüşlerinden en yavaş olanıdır. At bu yürüyüş esnasında daha az yorulur ve at ile uzun mesafeler almaya çok uygun bir yürüyüş şeklidir. Atlar bu yürüyüş esnasında bir taraftaki ayaklarını aynı anda ileri doğru atar. Örneğin bu yürüyüşü icra eden bir at önce sağ arka ayağını atıyorsa sonrasında sağ ön ayağını hareketlendirir. Atın rahvan yürüyüşünün yavaş hali gibidir.  

Bu yürüyüşü yapan bir atın dizginleri serbest bırakılmalıdır. Böylece at daha uzun adımlar atabilir. Bu yürüyüş esnasında dizginleri kısa tutulan bir at daha kısa ve daha seri adımlar atacak ve daha çabuk yorulacaktır. 

Atın bu en temel yürüyüşü diğer yürüyüşlerinin de kalitesini belli eder. 

Adeta yürüyüşü yapan bir at ortalama 6-7 km/saat hızla ilerler ve dakikada yaklaşık 60-70 adım atar.

Tırıs (Trot)

Tırıs kelimesi Fransızca Trot sözcüğünden gelmektedir. Aslında Anadolu Türkleri bu yürüyüşe "link" ya da "süratli" demişlerse de sonrada askeri bir terim olarak Türkçeye giren tırıs sözcüğü dilimize yerleşmiştir. 

Tırıs atın koşmadan hızlı tempoda sekerek yürümesine verilen addır. Adeta yürüyüşünden daha hızlı, dörtnala yürüyüşünden daha yavaştır. 

Bu yürüyüş çeşidinin temel ayırıcı özelliği atın aynı anda çapraz ayaklarını yere basmasıdır. Bu yürüyüş çeşidinde at her zaman dengededir ve boynu ile dengeleme hareketi yapmak zorunda kalmaz. Bu yüzden bu yürüyüş esnasında atlar başını sabit tutabilir. Atların vücut yapısına en uygun yürüyüşleri budur. Bu yürüyüşle dörtnaladan daha hızlı bir şekilde uzun mesafeler alabilirler çünkü atlar dörtnala koşuları çok uzun sürdüremezler, yorulurlar ve dinlenmeye ihtiyaç duyarlar. 

Tırıs, deneyimsiz biniciler tarafından pek tercih edilmez çünkü bu yürüyüşte binici ve at senkronize hareket etmek zorundadır. Eğer binici atın ritmine ayak uyduramazsa at da bu dengesizlikten rahatsız olur ve adeta yürüyüşüne geçer. 

Bu yürüyüş esnasında atın 4 ayağı da çok kısa bir süreliğine yerden kesilir. 

Bu yürüyüş şeklinde atın hızı ortalama 13 km/s kadardır. İdeali, bu hızda ara vermeden bir atın en az 40 km gitmesidir.

Rahvan (Pace)

Rahvan; atın tırıstan hızlı, dörtnaldan yavaş yürüyüş şeklidir. Bu yürüyüşün temel ayırıcı özelliği atın, adeta yürüyüşünde olduğu gibi aynı anda bir taraftaki bacaklarını bir arada atmasıdır. Ancak bu yürüyüşü yapan atın aynı anda diğer iki ayağı yere basar. Adeta yürüyüşünde ise 3 ayak her zaman yere basar. 

Rahvan atlara genellikle sonradan öğretilemeyen bir yürüyüş şeklidir. Rahvan yürüyen bir tay bu yürüyüşü ancak annesinden öğrenebilir. Rahvan aslında develerin doğal hızlı yürüyüşüdür.

Rahvan yürüyüşü atlar için ustalık isteyen bir yürüyüş şeklidir zira atların vücut dengeleri bu yürüyüş esnasında kolayca bozulabilir. İyi rahvan yürüyemeyen atlar bu yürüyüş esnasında kolayca tökezleyebilirler. 

Rahvan yürüyüş esnasında binici, tırısa göre daha az sarsıldığından deneyimli biniciler tarafından tercih edilir. Ancak erişkin atlar için genellikle denge konusunda zorluk çıkardığından, bu yürüyüşü en deneyimli sürücüler bile genellikle engebesiz düz arazilerde tercih ederler. 

Her ne kadar dengesi zor olsa da bu yürüyüş de atları dinlendirir. 

Rahvan yürüyüşte bir atın hızı 19–24 km/s kadardır.

Dörtnala (Gallop)

Atın en hızlı yürüyüş şeklidir. Doğal ortamlarında atlar bu yürüyüşü ancak tehlikelerden kaçmak için ve kur yapmak için kullanırlar. Atlar genellikle bu yürüyüş şeklini 3-4 km'den sonra koşmak istemezler. Bu mesafelerden sonra dinlenmek isterler. 

Bu yürüyüş aslında atın sıçrayarak yaptığı bir yürüyüş şeklidir. Arka iki ayağı ile kendini hızlı bir şekilde ileri atan at, havaya sıçradıktan sonra ön iki ayağının üzerine sırayla düşer. 

Dörtnal yürüyüşü sağ ve sol dörtnal olarak ikiye ayrılır. Bu ayrım atın yere düşerken hangi ayağını önce yere bastığına göre yapılır. Bu binici tarafından bilinmelidir ki binici yere ilk basan ayağa göre vaziyet alabilsin. 

Bu yürüyüşte ortalama hız yaklaşık olarak 40–48 km/s'tir. Ancak rekor 89 km/s'tir.

Kenter / Eşkin (Canter)

Kenter yürüyüşü eşkin olarak da adlandırılır. Aynı rahvan yürüyüşü gibi dörtnaladan yavaş tırıstan hızlıdır. Üç ayak vuruşlu bir yürüyüş olduğundan bu yürüyüş esnasında atlar bir arka ayağını ayrık olarak arkaya doğru savurur. Bu arka ayak atı öne doğru itici güç sağlarken, at diğer üç ayağını öne doğru savurur. Yavaş bir dörtnalaya benzetilebilir. 

Kenter yürüyüşteki ortalama hız 16–27 km/s'dir. 

Marş (Ambling)

Bu yürüyüşte sadece bir ayak havada olduğundan bu yürüyüşe tek ayak yürüyüşü de denir. Biniciler tarafından uzun süre eyerin üzerinde sarsılmadan durulması gerektiğinde kullanılan bir yürüyüş şeklidir. 

Fox Trot ve tölt en bilinen marş yürüyüşü şeklidir. Genellikle uzun süren av partilerinde kullanılan bir yürüyüş şeklidir.

Bu yürüyüşü çok az at ırkı yapabilmektedir. 

Atların Sonradan Öğrenilen Yürüyüşleri

Atlardan, gerek sanayide ve savaşlarda, gerekse de gösteri ve yarışlarda uzun yıllardır faydalanıldığından doğal olmayan bazı yürüyüş şekilleri de atlara öğretilmek zorunda kalınmıştır. Sonradan öğrenilen birçok at yürüyüşü olsa da bunlardan en bilinenleri aşağıdaki gibidir. 

Geri Yürüyüş

Atların doğasında geri yürümek olmadığından atlar için çok zorlayıcı ve yorucu bir yürüyüştür. Birçok ata bu yürüyüş çeşidi öğretilemeyebilir. Savaş şartlarında gerektiğinde birkaç metre geri yürümek mecburiyeti olduğundan atlara bu yürüyüş ilk olarak Türkler tarafından öğretilmiştir. Günümüzde gösterilerde kullanılmaktadır.

Yan Yürüyüş

Yanaşma olarak da bilinir. Geri yürüyüş gibi savaş şartlarında kullanılmak üzere atlara öğretilmiştir. Günümüzde gösterilerde kullanılmaktadır.

İstanbul Adetası

Normal adeta yürüyüşünden farklı olarak at ayağını daha yükseğe kaldırır ve bacağı gergin olarak ileri atar. Gösteri yürüyüşüdür.

İstanbul Süratlisi

Normal tırıstan farklı olarak aynı İstanbul adetasında olduğu gibi at ayağını daha yükseğe kaldırır ve bacağı gergin olarak ileri atar. 

İspanyol Marşı

Özel bir gösteri yürüyüşü şeklidir.


Not: aynı atlarda olduğu gibi kedi köpek gibi 4 ayaklı hayvanların yürüyüşleri de benzer şekilde adlandırılır. 

Umut Utku TAŞDEMİR
Yönetici / 86 Yazı / 3,7M Okunma

1986 yılında şans eseri il olmuş bir İç Anadolu şehrinde doğdu. Henüz bir yaşındayken ailesinin işi sebebiyle memleketi olarak hissettiği yere, Antalya'ya taşındı. İlk ve orta öğrenimini Antalya'da tamamlamıştır. Üniversite öğrenimini tamamladığı Ankara'da ikamet etmektedir.  En ufak bilgi kırıntısına dahi müthiş bir iştahla saldıracak kadar meraklı yapısı sayesinde ilgi alanı geniş olan yazarımız, özellikle müzik, sinema ve biyoloji konuları ile ilgilidir.  Minnak bir de kızı vardır.

Ahmet 06 Eylül 2020 - 22:59:37

Yanıtla

Binicilik kursuna gideceğim çok heyecanlıyım o yuzden size onceden bir kaç soru sorabilir miyim? 1-At nasıl durdurulur baya bi baktım fakat hiç bir yerde bulamadım izlediklerimden yola çııkarak atın dizginlerini kendimizemi çekiyoruz ? 2- At nasıl hızlandırılır 1 kez yanımda rehber olarak (atı tutmuyordu) at sürdüm 2-3dk 2 tur bindim dediki atın karnına ayağına hafifçe vur dedi bende vurdum at biraz yavasca gitti peki bbu atı hızlandırmam icin biraz daha mı sert vurmalıydım acaba? yada kosturmak icin ne yapıyorlar 3- Atı trot nasıl yürütülür? koşma ile yürüme arasında bacakları bir geri bi ileri gitmesinden bahsediyorum


Yorum Yap

E-Posta adresiniz yayınlanmayacaktır.

ya da üye olmadan yorum yap ve onaylanmasını bekle.
ÜST