Korsanlık veya deniz haydutluğu, denizcilik tarihinin ilk dönemlerinden beri vardı. Özellikle Akdeniz havzasının hareketli deniz ticaretlerine ve korsanlığa sahne olduğu bilinmektedir. Fenike, Antik Yunan, Antik Roma ve Kartaca gibi eski medeniyetlerin etken olduğu dönemlerde de korsanlık görülmekteydi. Belirli siyasi güçlerin, devletlerin veya yerel derebeylerinin kontrolünde korsanlık yaygındı. Siyasi tehdit ve taktik hamle olarak kullanılan bir durumdu. Tarihsel süreç içerisinde yakın zaman kadar bu durum var olmuştur. Coğrafi keşiflerle birlikte ise korsanlık yeni bir boyut kazandı. Özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda artık daha geniş çaplı korsanlık faaliyetleri göze çarpar. Korsanların kontrolünde liman kentleri, haydutların sığınağı adalardan söz edilir. Korsanlarla işbirliği yapan devletler, bunları rakip devletleri yıpratmak için destekliyorlardı. Özellikle İngiltere-Fransa ve İspanya bu güç mücadelesinin yoğun yaşandığı aktörler olmuştur. Osmanlı da bu politikayı izlemiştir.
Korsanlığın dönüm noktası, şüphesiz İngiliz ve Danimarkalı korsanlar gibi Avrupalı korsanların, Kuzey Afrika’daki Osmanlı topraklarına sığınması olmuştur. Bu korsanlar burada daha küçük gemilerle denizlerde seyreden, dolayısıyla okyanuslarda verimli olmayan gemileri kullanan Osmanlı korsanlarına, yelkenli büyük gemilerin inşasını öğrettiler. Bu sayede artık Osmanlı korsanları İzlanda’da, hatta Amerika kıyılarına kadar olan alanda faaliyet göstereceklerdir. Osmanlı korsanlarının üs bölgesi ise genel itibariyle Cezayir’di.
1627 yılında İzlanda’ya yapılan korsanlık seferi, tarihte pek bahsi geçen bir mesele değildir. Bu seferi bize aktaran iki tarihi kayıt vardır. Fransız papaz Pierre Dan (1634) ve yine bir Fransız olan Sieur Emmanuel d'Aranda (1642) bize İzlanda seferini aktaran kaynaklardır. Öte yandan İzlanda’nın yerel kayıtları ve esrilerin aktarımlarından oluşan bir takım kaynaklarda mevcuttur.
Üç gemi ile yapılan akına, aslen Flaman olan (Alman asıllı olduğu da söylenir) ve İslamiyet’i kabul edip, Murat adını alan birinin kaptanlık ettiği belirtilir. “Come Murat” / “Murat Resi” namlı bu korsan önderliğinde yapılan İzlanda seferinde, İzlanda’nın sahil şehirleri yağmalanmış ve 400 ila 800 civarı (kaynaklarda farklı sayılarda telaffuz edilir) insan esir alınmıştır. İzlanda’nın yerel kaynaklarında ve o dönem İzlanda’ya hakim olan Danimarka kayıtlarında da yapılan bu korsanlık seferiyle ilgili bilgiler yer alır. Osmanlı korsanlarına Danimarkalı bir esirin yol gösterdiği bilinmektedir. Paul adlı esir, özgürlüğü karşılığında İzlanda’ya giden deniz yolunu korsanlara göstermiştir. Cezayir’den aslen 12 geminin yola çıktığı, bunların bir kısmının yolda ayrıldığı, bazılarının İngiltere tarafına yönelip buralarda akınlar yaptığı söylenir. Yalnızca 3-4 geminin İzlanda’yı yağmaladığı bilinmektedir. Bu gemilerin mürettebatının çoğunluğu Türklerden oluşuyordu.
Osmanlı korsanlarının kentleri-köyleri kuşatıp top atışlarına tuttuğu ve kıyılardan esir aldığı zaman, Danimarka’nın İzlanda valisi yeterli kuvvete sahip değildi. Halkı atlara bindirip ellerinde sopalar vererek toplamış, bu şekilde süvari görünümüyle korsanları korkutmaya çalışmıştır. Öte yandan, bazı noktalarda ve kalelerde İzlandalılar başarılı savunmalar da yapmışlardır. Yine de İzlanda ve civarındaki küçük adalar korsan yağmalarından nasibini almıştır. Korsanlar, ganimetler ve esirlerle Cezayir’e dönmüşler. Sonrasında, ara ara diğer Osmanlı korsanlarının da İzlanda’ya çeşitli seferleri olmuştur. Korsanların esir aldığı kişilerin bir takım aktarımlarından günümüze ulaşan kayıtlarda, Türklerden bahsedilirken “insana benziyorlar” gibi ifadelerle birlikte, korsanların dış görünüşleri hakkında değişik bilgiler verilir. Kafalarında ve dizlerinde bıçaklar bulunan mahluklar oldukları, ağızlarından ateş püskürttükleri gibi ifadeler, İzlandalıların kayıtlarında yer etmiştir.
Kaynaklar:
Bernard Lewis: İzlanda'da Türkler
Ali Özçelik: Batı Anadolu Menşeli Bir Akdeniz Geleneği: Deniz Eşkıyalığı ve Devlet Güdümlü Korsanlık
