Loading

Koku nedir? Nasıl koku alırız?

Bu yazıda kokunun ne olduğu sorusu yanıtlanmış, nasıl koku aldığımız ve bu kadar çok koku çeşidinin kaynağı açıklanmıştır.

Çiçek koklayan kadın

Koku hayatımızın o kadar içinde ki, kokunun ne olduğunu düşünmüyoruz. Tıpkı, görmek, nefes almak ve benzerleri gibi. Bu yazıda kokunun ne olduğunu, nasıl koku aldığımızı ve bu kadar çok koku çeşitliliğinin kaynağını inceleyeceğiz, öyleyse başlayalım.

Koku nedir?

Bizim koku olarak adlandırdığımız şey aslında havada çözünmüş olarak askıda kalan, yani uçan(Çok hafif oldukları için) molekül karışımlarıdır. Koku hayatımızın her yerinde, küçük bir örnek vermek gerekirse geçen sene ABD parfüm endüstrisinden yaklaşık 24 milyar dolar gelir elde etti. Ben bunları yazarken 1 USD = 5.08 TL olduğu için(Büyük ihtimalle siz okurken değişmiştir☺️) bu para 121 milyar TL ediyor. Bu ise 2017 yılında Türkiye ekonomisinin eğitime ayırdığı bütçenin yaklaşık olarak yarısı. 

Koku bizim için çok önemlidir. Tıpkı diğer duyularımız gibi eksikliğinde hayatımızın bir bölümü kopmuş, uzaklara gitmiş gibi olur. Koku'nun diğer duyularımızdan biyolojik bir farkı da vardır; koku beynimizde sinirler aracılığıyla gelince, ilk önce duyusal kısıma giderek oradan analitik bölüme gelir. Oysa diğer bütün duyular, duraksız olarak analitik kısıma ulaşır. 

Nasıl koku alıyoruz?

Nasıl koku aldığımız kısmına gelince, havada çok hafif olarak bulundan moleküller, biz havayı soluyunca burnumuzun arkasındaki bir kısma gelir. Ardından geniz mukozası adını verdiğimiz yapı tarafından yakalanır. Geniz mukozamızın içinde bulunan siniler, bu moleküllerle iletişime girer ve beynimize sinyal gönderir. Beynimiz de bu sinyalleri koku olarak algılar.

Bu kadar çok koku nereden geliyor? Çeşitliliğin kaynağı ne?

Burnumuzda 350 çeşit olmak üzere, 5 milyon koku papili vardır. Bu kadar çok koku çeşitinin olması vücudumuzun başka yerlerinde de örneklerini gördüğümüz kapı-kilit benzetmesine çok uygun olur. Mukozanın yakaldığı molekül, sinir hücrelerindeki bir reseptörle etkileşime girer. Her reseptörün beyine yolladığı sinyal(koku) farklıdır. Havadaki molekül karışımında da çokça farklı molekül olduğu, her koku bu moleküllerin etkileşime girdiği reseptörlerin yolladığı sinyallerin toplamı olduğu için bu kadar çok koku çeşiti vardır diyebiliyoruz.

Koku hakkında ek bilgiler

  • Koku alma duyumuz aynı anda beş bin ila on bin farklı kokuyu ayırt edebilir.
  • Bir kokuyu alabilmemiz için, sanrimetreküpte 10 milyon molekül gerekir. Bu, boş bir küvete bir damla mürekkep damlatmakla eştir. Bu değer köpeklerde santimetreküpte çok daha az olduğu için, köpekler iz sürebilir.
  • İbn-i Sina kokuyu saklamada en önemli adımları atan isimdir.
  • Bir süre sonra aynı kokuyu almamamızın sebebi  beyni yormamaktır. Ortama yeni giren bir koku, bilişsel devrim hatta yerleşik hayat öncesi yaşayan bir Homo Sapiens için çok ama çok önemlidir.
  • Terin kokusu yoktur, ama iki tür bakteri teri parçaladığı için ortaya pis bir koku çıkar. Bu koku kadın/erkeklerde farklı algılanır.
  • Koku ile tat duyumuz arasında çok yakın ve keskin bir ilişki vardır. Mesela baharat kokusu yanma hissi verir, yemeğin sıcakken daha sıcak olduğu izlenimini oluşturur.

 

Dip Not: Koku hakkında sizlere 2006 yılında çıkan, "Koku: Bir katilin hikayesi" adlı filmi tavsiye ederim. Koku, daha özel olarak da parfüm ile ilişkili olan filmin imdb puanı ise 7.5.

Emircan Tepe
Redaktör / 48 Yazı / 711,6K Okunma

Okurum, düşünürüm, sorarım, tartışırım, eleştiririm, yazarım, paylaşırım...

 

 


Yorum Yap

E-Posta adresiniz yayınlanmayacaktır.

ya da üye olmadan yorum yap ve onaylanmasını bekle.
ÜST