Franz Kafka'nın Dönüşümü

Gregor Samsa bir sabah bunaltıcı düşlerden uyandığında, kendini yatağında dev bir böceğe dönüşmüş olarak buldu. Değişikliği hissetse de anlam veremeyip uzun süre vücudunu anlamaya, yeni hisleri tanımaya çalışır. "Erken kalkmak", diye düşündü.. "insanı bir hayli aptallaştırıyor. Biraz daha uyusam bütün bu olanlardan kurtulabilir miyim?”  Diye düşündü ama nafile, dönüşüm çok net ve vurucudur. Samsa yataktan kalkmaya çalışır ama kalkamaz. Bedenindeki ağırlığı taşımak artık her zamankinden daha zor gelir.

Değişmeye belki alışabilirsin ama dönüşüme alışmak çok zordur. Kafka bunu şöyle açıklıyor kitapta; “Gregor, daha sonra pencereye baktı. Yağmur damlalarının pencerenin çinko pervazına çarptığı duyuluyordu. Kasvetli hava yüzünden içini büyük bir hüzün kapladı. ‘Biraz daha uyusam ve bütün bu saçmalıkları unutuversem!’ diye düşündü. Ama bunun imkanı yoktu; çünkü Gregor Samsa, sağ yanma yatıp uyumaya alışkındı. Oysa o andaki durumu hiçbir şekilde dönmesine imkan vermiyordu. Ne kadar gayret ederse etsin yine sırtüstü konumuna geri dönüyordu. Başarmayı belki yüz kez denedi. Çırpınan bacaklarını görmemek için gözlerini kapattı ve ancak böğrüne o ana kadar yabancısı olduğu, hafif, derinden gelen bir acı saplandıktan sonradır ki, denemekten vazgeçti.” Burada dönüşüme alışılmasa da kabullenmek zorunda kalır kahramanımız.

Gregor Samsa her şeyden önce bir aile üyesidir. Ailesine bakmakla ve onların borçlarını ödemekle görevlidir. Böceğe dönüşen genç adam işe geç kalır. Denetleme müdürü eve gelir.  Samsa’nın hasta olduğuna inanmaz. Gregor her şeye rağmen işe gitmek ister. Güçlükle de olsa kapıyı açar. Müdür gördüğü manzara karşısında tek kelime etmeden çıkar. Gregor böcek olmadan da onun için bir şey ifade etmiyordu. Aile ise dehşete düşer.  Gregor’un halinden utanır, tiksinti duyar ve onu odaya hapseder. Kız kardeşi başlarda sevecenlik gösterse de gittikçe ondan uzaklaşır. Aile fertleri geçim derdine düşerler.  Her biri çeşitli işlerde çalışmaya başlar. Ağırlaşan hayat şartları ile beraber Gregor onlar için daha büyük bir yük olmaya başlar. Artık onu istemezler. En sevdiği kız kardeşi bile ondan vazgeçer. Gregor bu acıya dayanamaz ve ölür. Kafka ölümünü şöyle anlatır; “Kulenin saati, sabahın üçünü vurana dek, bu boş düşünceleri sessiz sakin kafasından geçirdi. Derken dışarıda, pencerenin önünde günün yavaş yavaş ağardığını gördü. Başı, elinde olmaksızın göğsü üzerine düştü ve burun kanatlarından o güçsüz son nefesi çıkıp gitti.” Ölüsü evdeki hizmetçi kadın tarafından süpürülür ve kadın aileye “o şey”i nasıl çıkaracakları için endişe etmeye gerek kalmadığını, söyler.

En başta yaşananlara Babası anlam verememekte, annesi baygınlıklar geçirmekte ve kız kardeşi ise ağlayıp kahrolmaktadır. Bay Samsa’nın bu haline alıştıktan sonra ise ne acıma ne üzüntü kalır. Kimse onu görmek istemiyor ona kızgınlık duyuyor ve mümkünde yok olmasını diliyorlardır. İnsanlara faydan dokunursa saygı görürsün, sevilirsin ama insanlara olan faydan bittiğinde bir böceğe dönüşürsün, dışlanırsın varlığın gittikçe dayanılmaz olur. Aile bireylerinin ondan tiksinti duyması onun artık bir işe yaramamasıdır. Eğer varlığımızı menfaatler ile var etmiş isek menfaatler bitince ilişkilerde biter. Buna şöyle bir örnek verip yazımı bitireceğim. Bir çok Yeşilçam yıldızı popülerlik zamanında çok sevilen saygı gören insanlardır. Popülerlik gidince çoğunun sonun merak etmeyen bir toplum örneği var önümüzde. Asla onlara bir böcek benzetmesi yapmıyorum. Zaten Kafka’nın böceği de bir metaforfur. Günümüz de çoğumuz bir çok yönü ile bir Samsa  adayıyız. Çünkü ilişkilerin çoğu menfaat üzerine kurulu.