Mayalarda İnsan Kurbanı
Mezo-Amerika uygarlıkları içerisinde kültürel ve sosyal olarak diğerlerinden daha gelişmiş olduğu düşünülen Mayaların, insan kurban etme pratiklerine 12. yy.’da esir kurbanıyla başlamış oldukları bilinmekte. Mayaların esirleri kurban etmeye başlamalarının sebebi, düşmanlarına korku salmak istemeleri olabilir.
Kurban ritüelinde, esirlerin içinde farklı görülen birisi ayrılır ve bu esire bir yıl boyunca her isteği yerine getirilecek şekilde hizmet edilir. Esirin farklılığını belirtmek için boynuna özel bir ip bağlanır. Daha sonra özel yağlar ve sularla yıkanan kurban, Ay tapınağında kalbi çıkarılmak suretiyle kurban edilir. Rahip, bu kalbin üzerine dua edip halkı kutsar.
Bazı Maya kadınlarının, kendilerini aşk tanrıçasına kurban olarak sundukları da bilinmektedir. Yine Mayaların kuraklık dönemlerinde gerçekleştirdikleri özel bir kurban ritüeli de vardır. Bu ritüele göre, genç kız ve erkekler özel törenle kutsal sayılan volkanik kuyulara atılmak suretiyle kurban ediliyorlardı. Bu kuyuların içinde büyük yılanların ve yaratıkların yaşadığına inanıyorlardı. Bu ayinle bereketin ve bolluğun egemen olacağına inanıyorlardı.
Azteklerde İnsan Kurbanı
Azteklerin insan kurban ritüelleri oldukça ses getirmiştir. İçerdiği vahşet sahneleriyle bu ritüeller, Aztek inanç sisteminin önemli bir parçasıdır. Ailenin ve devletin refahı, toprağın bereketi bu ritüellere bağlıydı. Adetler gereği, toplumda yaygın olarak görülen bir kurban olayına göre, ilk doğan çocuğun ya da onun yerine bir kölenin kurban olarak sunulması gerekiyordu.
Azteklerde her yirmi günde bir kurban ritüeli tekrarlanıyordu. Kurban edilecek kişi öldürülmeden önce obsidiyen bıçaklarla kalbi çıkarılmakta daha sonra da ceset parçalanarak yenmekteydi. Bu ritüel, Tanrı Huitzilopochtli veya Vitzilipastli’nin vücudunun bir çeşit ekmek gibi herkesçe yenmesini temsil ediyordu. Bu amaçla kurban edilen insanın parçalanan eti ve kanı hamura katılarak yoğruluyor ve yeniyordu.
Kayıtlar, 1486 yılında Aztek rahiplerinin inşa edilen bir tapınağı kutsamak için 7000 insan kurban ettiklerini bildirmektedir ve bu sayıya yalnızca bir haftada ulaşmışlardır. Bu ritüeller esnasında pek çok kere rahiplerinde, vecde gelerek göğüslerini parçalamak suretiyle kendilerini kurban ettikleri bilinmektedir.
Azteklerin kurbanlarının büyük ölçüde muhatabı Tanrı Huitzilopochtli idi. Kurban olayı genellikle obsidiyen bıçakla esirin kalbinin sökülmesi ve atar vaziyetteki kalbin yılan şeklindeki tanrı heykelinin ağzına yerleştirilmesi şeklinde oluyordu. Yine bunun dışında, kurbanın derisinin yüzülmesi ile gerçekleştirilen bir diğer ritüele göre, yüzülen deriyi giyen birisi halkın arasında gezinir, saçılan kanı ile bereketin geleceğine inanılır. Cesedin parçalanıp yenmesi de bu kurban ritüelinin bir parçasıdır. Azteklerde mevcut olan bu insan kurbanı, tanrı etinin simgesi olarak, tanrıya adanmış insanın etinin paylaşılarak yenmesi inancını taşımaktadır.
Avrupalılar bölgeye geldiklerinde, Cortez ve beraberindekiler başkent Teocalli’de bulunan ahşap iskeletli bir sunak binasında tavana kadar dizilmiş 136.000 insan kafatası saymıştır. Araştırmacılar bu kafataslarının kurbanlara ait olduğunu işaret etmekte.
İnkalarda İnsan Kurbanı
İnkaların gerçekleştirdikleri insan kurban ritüelleri Mayalar ve Azteklerden pek farklı değildir. İnkalar kurbanlarını genellikle esirlerin içindeki iyi insanlar arasından seçerlerdi. İnkalar, İspanyollar bölgeye gelene dek kurbanlarını işkencesiz bir biçimde ve özel bir saygıyla kurban ederlerdi. Ancak İspanyol Pizzaro, Azteklerden öğrendiği ritüelleri İnkalara öğretmiş ve artık kurbanlar işkencelerle öldürülmeye başlanmıştır. Oldukça vahşi sahneler içeren ritüeller Aztek ve Maya kurban törenlerine benzemekteydi.
İnka inancına göre dünyadan ayrılan her canlı, yaratıcı tanrıları Vira Koça’nın günlük öğünü olur. İnsanların fakir çocukları satın alıp kurban ettikleri ve etlerini yiyip kanlarını içtikleri görülmüştür. Yine insanların, ara sıra kurban kanıyla kek ve kurabiye tarzı yiyecekler tükettikleri bilinmektedir. İnkaların insan kurbanını, lamaların kurban edilmeye başlanmasıyla terk ettikleri bilinmektedir.
Kaynak
Gürbüz Erginer: Kurban
