Miletli Thales, Mısır piramidinin yüksekliğini ölçmeyi kafaya koymuştur.
Keops Piramidinin yüksekliğini ölçmek ister ve işe koyulur. Ölçümü kusursuza yakın yapabilmesi için gereken bazı şartlar vardır.
1) Güneş ışınları 45 derecelik eğik bir açıyla gelmelidir.
2) Kendisinden yola çıkarak: ‘Gölge boyum, gerçek boyuma eşit olduğu anda piramidin gölge boyu da kendi gerçek boy uzunluğuna eşit olacaktır.’ der.
Öncelikle bu iki sonuca nereden ve nasıl ulaştığını inceleyelim.
1) Eş açılar, eş kenarları görür.(Aynı zamanda simetri kuralıdır.) Örneğimize bakalım.
2) Fotoğrafta görmüş olduğunuz durumdan bunun çıkarımını yapabiliriz. İç açıları 45, 45, 90 derece olan bir üçgen verildiğinde eşit açıların eşit kenarları göreceğini biliyoruz. Dolayısıyla Thales ,gölge boyu kendi boyuna eşit olduğu anda güneş ışınlarının 45 derecelik eğik bir açıyla gelmiş olduğunu anlayacaktır. Tam bu esnada piramidin boyu da kendi boyuna eşit olacaktır. Bu durum karışık geldiyse ,piramidi Thales gibi düşünün. Hiçbir şey değişmeyecektir. İki durumda da aynı ilişki esastır.
Yalnız esas sorun başkadır. İstediği açı ne zaman ve nasıl düşecek? Thales’ in günlerce dikilip duracak hali yok sonuçta.
Keops Piramidi, Gize’de, 30. enlemde ve Yengeç Dönencesi’nde bulunmaktadır. Yazın güneş ışınları neredeyse dik düşmektedir. Böyle bir durumda gölge oluşumu gözlenmeyecektir. Biz ise güneş ışınının 45 derecelik açıyla eğik bir şekilde gelmesini istiyoruz. Bu koşul ise yılın sadece 2 gününde geçerli. Bulgulara göre Thales’in ölçümü : Kış ayında, 20 Ocakta veya 21 Kasımda öğle vakti sıralarında gerçekleşmiştir.
Thales’in amacına ulaşabilmesi için bir tek şey hariç her şey tamamdır. Fellahımız burada olaya dahil oluyor.
Fellah, Mısır köylülerine verilen genel bir isimdir. Thales zemin üzerine kendi boyuna eşit bir çizgi çeker ve çizginin sonunu işaretler. Gölge boyu tam bu noktaya ulaştığında birisinin piramidin gölge boyunun o esnadaki konumunu belirlemesi lazımdır. Bu kişi de Fellahtır. Thales tam o esnada Fellaha seslenecek, Fellahta konumu belirleyecektir.
Olay tam da anlattığım şekilde gerçekleşir. Ancak piramidin yüksekliği sadece zeminde oluşan gölge boyu uzunluğuna eşit değildir. Gölgenin bir kısmı piramidin yan yüzeyinde oluşmaktadır. Bundan dolayı zeminde oluşan gölge boyu uzunluğuna, piramidin taban kenarının yarısı eklenmelidir. (görsele bakınız.)
Böylece Thales ve Fellahın hikayesinin sonuna gelmiş oluyoruz. Hiçbir bilimsel bilgi birikimi olmayan bir insan bile yeri geldiğinde tarihi bir olayın içerisinde yer alabiliyor. Buradan anlıyoruz ki: Her insandan öğreneceğimiz, yardım alabileceğimiz durumlar olabilir. Önemli olan kendimizi kimseden üstün görmeden bilimin ışığında bilginin köleliğini yapabilmektir. Belki bir Thales olamayabiliriz ama neden Fellahı olamayalım?
Yazımın video halini de sizler için hazırladım. İyi seyirler.
