Zaman zaman haberlerde görüyoruz; "Dünya'dan 150 ışık yılı uzakta gaz güce bir gezegen bulundu" yahut "sıcak neptün türünde bir gezegen bulundu."
Demir devi veya Pulsar gezegeni gibi birbirinden ilginç birçok tip bulunuyor. discovery.com'un derlediği bir yazıdan esinlenerek sizler için en sıra dışı gezegen tiplerini toparladım.
Boyutu Nedeniyle Sıra Dışı Olan Gezegenler
Sıcak Neptün
Sıcak Neptünler, ana yıldızlarına yakın yörüngede duran, Neptün büyüklüğünde bulunan gezegenlerdir. Bu ötegezegenlerde çok nadir karşılaşılan bir manzara vardır. Zira bu gezegenlerin ana yıldızlarına uzaklığı 1 astronomik birimden daha azdır. Kütle olarak Uranüs veya Neptün ile benzerlik kurulabilir. Kayıtlara geçmiş keşfedilen ilk sıcak Neptün MU Arae c (HD 160691 c)'dir. Ayrıca ana yıldızlarına olan yakınlığı sebebiyle atmosferlerin hızlı bir şekilde yanma ihtimali bulunuyor. Bu ihtimal, Sıcak Neptün'ü bir Chthonian'a dönüştürüyor.
Gaz Cüce (Mini-Neptün)
Bu gezegen türleri, yapıları nedeniyle Neptün'den daha küçük kütleli gezegenlerdir. Bu nedenle Mini-Neptün olarak da adlandırılr. Neptün ile olan benzerliği, kalın bir hidrojen-helyum atmosferine sahip olmasıdır. Neptün, katı bir yüzeye sahiptir ve atmosferin dış katmanı hidrojen ve helyumdan oluşur.
Kepler-138d, Şu ana kadar güneş dışında gaz cüce olarak bilinen, en küçük gezegen türüdür. Kütlesi dünyadan daha az olmasına karşın, hacmi yüzde 60 daha fazladır.
Chthonian Gezegenleri
Bu gezegen türlerinde; gezegen, çevresinde dolandıkları yıldıza çok yakındır. Bu yakınlık, hidrodinamik kaçış meydana gelir. Bu nedenle hidrojen ve helyum atmosferlerini ve dış katmanlarını kaybeden gaz devi gezegenlere denir. Bu gezegenlerde sıcaklık 2200 dereceleri bulabilir.
Sıra Dışı Bileşiklere Sahip Gezegenler
Demir Gezegeni
Demir Gezegenleri, çoğunlukla mantoya sahip olmayan ya da az miktarda mantosu olan, demir bakımından zengin bir çekirdeğe sahip olan gezegen türleri olarak adlandırılır. Güneş Sistemi'nin en büyük Demir Gezgeni Merkür'dür. Bir çok Demir Gezegeni türünde ötegezegen bulunmaktadır.
Dünya silikat bakımından zengin bir gezegendir. Demir gezegenler ise demir bakımından zengin olduğundan inanılmaz derecede yüksek yoğunluklara sahiptirler. Bu durum, demir gezegenlerinde boyutlarına oranla ağır miktarda yer çekimi kuvveti sağlamaktadır.
Karbon Gezegeni
Karbon Gezegenleri, teorik olarak kabul edilir. Oksijenden daha fazla karbon içeren gezegenler, Karbon Gezegenleri olarak adlandırılıyor. Karbon, gezegenler açısından önemli bir elementtir. Zira yaşamın yapı taşı "Karbon" olarak ifade edilir. Ancak buna rağmen Karbon, gezegenimizin sadece yüzde 0,1'ini oluşturuyor. Ancak, karbonu fazla gezegenin yaşanabilir olması pek mümkün görünmüyor. Karbon'un karbon monoksit oluşturmak için oksijeni yutması, su için oldukça az oksijen bırakıyor.
Super-puff
Süper-puff gezegenlerinin kütleleri, Dünya'nın kütlesinden neredeyse birkaç kat daha fazladır.
Konumu Nedeniyle Sıra Dışı Olan Gezegenler
Pulsar Gezegeni
Pulsar Gezegen türleri konumu itibariyle en sıra dışı olan gezegen türleridir. Çünkü pulsar gezegenlerinin Güneşi, bir Nötron Yıldızıdır. Nötron yıldızları, süper nova patlaması sonucunda, süper yoğunluğa sahip çekirdeği yüzünden etrafında çok hızlı dönen yıldızlardır. Yani bir nötron yıldızı oluştuğunda etrafında bir gezegenin olmaması beklenir. İşte Pulsar Gezegenlerini ilginç kılan da budur.
Şu ana kadar bulunabilen Pulsar Gezegenleri; PSR1257+12c ve PSR1257+12d'dir.
Çift Gezegen
Gezegenler oluşurken, çevrelerindeki her şeyi toparlar. Bir gezegenin yakınlarında yeni bir gezegen oluşacak olursa, veya yörüngesine dahil olursa, bu iki gezegen çarpışacak veya birbirinden uzaklaşacaktır. Ancak çok daha nadir üçüncü bir seçenek de bulunuyor; birbirlerinin yörüngesine girmek. Bu durumda iki gezegen birbiri etrafında dönmeye başlar.
Bildiğimiz çift gezegenlere; Dünya ve Ay önerilse de, bu gezegenlerin aynı kütlede olması gerektiği düşünüldüğünden herkes tarafından kabul edilmiyor. Plüton ve Charon da bunlara birer örnektir.
Yetim Gezegen
Adından da anlaşılacağı üzere Yetim Gezegen türleri, bir Güneş'i olmayan gezegenlerdir. Gezegenler, genellikle önünden geçtikleri yıldızların kararmasını izleyerek tespit edildiğinden Yetim Gezegenleri tespit etmek oldukça zordur. Ancak Samanyolu Galaksisi'nde yaklaşık 400 milyar Yetim Gezegen olduğu tahmin ediliyor.
Kaynak
1- https://www.discovery.com/nature/weirdest-types-planets
2- Vikipedi
