Kuşkusuz su, canlılar için vazgeçilemez doğal kaynaklardan biridir. İnsan ve ekosistem kullanımı, Ekonomik kalkınma, Enerji üretimi, Ulusal güvenlik gibi suyun gerekli olduğu birçok sektör vardır. Ancak, özellikle son 30 yıl içinde artan insan nüfusu ve bunun sonucu olarak artan su talebi, küresel bir su krizini gündeme getirmiştir.
ÜLKEMİZİN SU POTANSİYELİ
Ülkelerin su potansiyeli demek o ülkede ki yağış miktarına bağlıdır. Ancak su potansiyelinden her zaman faydalanılamayabilir. Ülkemizde ki nehirlerimizin akış rejimleri düzensiz olduğu için toplam su potansiyeli ve faydalanabileceğimiz su potansiyeli arasında büyük farklar vardır. Ülkemizin iklimi yarı kurak bir iklime sahip olduğu için bazı bölgelerimizde gece ve gündüz arasındaki ısı farkı yüksek düzeydedir. Ülkemiz de yıllık ortalama yağış miktarı 643mm olarak bilinmektedir.
ÜLKEMİZDE SUYUN DAĞILIMI
Bilindiği üzere ülkemiz dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Dağlarımız denize paralel uzanır. Bu akarsularımızın birleşip nehirler oluşturması için dezavantajdır. Diğer ülkelere kıyasla bizim nehirlerimiz arazi şartlarından ötürü daha kısa ve düşük debilidir.
SU ZENGİNİ MİYİZ ?
Su varlığına göre sınıflandırma:
Su Fakirliği: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 1.000 m3 ’ten daha az.
Su Azlığı: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 2.000 m3 ’ten daha az.
Su Zenginliği: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 8.000-10.000 m3 ’ten daha fazla.
Ülkemizin kullanılabilir su potansiyeli ve mevcut nüfusu dikkate alınırsa kişi başına düşen yıllık su miktarı yaklaşık 1400 m3 olarak hesaplanır.
DOĞU KARADENİZ' DE SU
Ülkemizin en fazla yağış alan bölgesi olan Doğu Karadeniz Havzası’nın ortalama yağış yüksekliği 1200 ile 1300 mm arasındadır. Doğu Karadeniz Havzası kendi içinde 17 tali havzaya ayrılır. Doğu Karadeniz Havzası, yılda ortalama 15 km3 yüzeysel su potansiyeli ile Türkiye potansiyelinin % 7,9’unu sağlamaktadır.
Ancak bu verilere bakılarak Doğu Karadenizin aslında su zengini olduğunu düşünmek yanlış olur. Şöyle ki fazla yağış alan Doğu Karadeniz bölgesi yeraltısuları ve kaynak suları bakımından çok fakirdir. Bunun sebepleri aslında bölgenin jeolojik ve topoğrafik özellikleridir. Çok eğimli, dik bir topoğrafyaya sahip olması yeraltı sularının birikmesi için dezavantajdır. Yağan yağmur suları yüksek eğimli topoğrafya sebebiyle yeraltına sızmadan akar. Bunun neticesinde yeraltında su birikemez.
Doğu Karadeniz bölgesi geçirimliliği düşük ya da geçirimsiz özellikte olan volkanik kayaç topluluklarına sahip olduğu için yine eğimli arazi şartlarında olduğu gibi su kaynaklarının kullanılabilirliği açısından büyük dezavantajdır. Yüzeyden akan suyun yeraltına sızması için yeraltında bulunan kayaçların geçirimli veya yarı geçirimli olması gerekmektedir. Gözenekli olan kayaç toplulukları suyu geçirebildiği için yeraltı su kaynaklarının oluşması için çok önemlidir.
Doğu Karadeniz kıyı şeridi boyunca Hopa'dan başlayarak Samsun il sınırına kadar uzanan alanda yeraltısuyu bakımından önem taşıyan birimler akarsu alüvyonlarıdır. Bu bölgede her mevsim su taşıyan ancak debileri yıl içerisinde değişiklik gösteren yaklaşık 100 civarında akarsu mevcuttur. Akarsuların taşıdığı alüvyon malzemeler yatak eğimlerinin düştüğü denize yakın kısımlarda vadi içerisinde depolanmıştır.
Bu alüvyon malzemelerin kalınlıkları ve yayılımları da farklılık gösterir. Yayılımları ve kalınlıkları fazla olan alüvyonlar yeraltısuyu rezervi bakımından önem taşırken bir kısmı çok dar şeritler şeklinde yüzeylendiği ve kalınlıkları 1-3 m gibi az olduğu için ekonomik miktarda yeraltısuyu içermezler.
Sorunun cevabı Doğu Karadeniz sanılanın aksine çok yağış almasına rağmen hem jeolojik hem topoğrafik hem de yanlış su kullanımı yüzünden aslında ülkemizin su konusunda en fakir bölgelerinden biridir.
Hümeyra Aydemir 10 Şubat 2021 - 10:01:39
Sade ve anlaşılır bir üslupla çok güzel anlatmışsın konunun önemini, kalemine sağlık