Haberlerde sık sık görürsünüz, Amerika, Asya ve Avrupa'nın çeşitli yerlerinde dinozor fosilleri keşfedilir ve bu keşif, büyük yankı ve heyecan uyandırır. Biz de Anadolu'ya özgü yeni bir tür dinozor fosili keşfetsek, adını da bizi anımsatan bir şey koysak fena mı olurdu? Peki bu tip haberlere neden Anadolu coğrafyasında rastlamıyoruz?
Bu sorunun yanıtını almak için jeolojide referans olarak alınan, Palinspastik Dünya haritalarına bakmamız faydalı olacaktır.
Palinspastik Dünya Haritası Nedir?
Bu tip haritalar Paleocoğrafya haritalarının diğer bir türü olup amacı, diyajenez, metamorfizma veya faylanma ile oluşmuş değişimlerden önceki belli bir kaya biriminin ilk yayılışını göstermektir. Yani Palinstatik haritalar yapıların basitçe tektonizma öncesi hallerini gösteren detaylı haritalardır.
Günümüzden yaklaşık 245 milyon yıl önce, yani dinozorların yeryüzünde ortaya çıkmaya başladığı dönemde (triyas döneminde) kıtaların bugünkü gibi dağınık olmadığı, bir bütün halinde ve birleşik şekilde olduğu yapıya Pangea ve onu çevreleyen tek okyanusa Panthalassa adı verilirdi.
Avrupa Kıtasının ve Türkiye’nin Jeolojik Gelişimi
Günümüzden yaklaşık olarak 66 milyon yıl önce Geç Kretase Dönemi (Dinozorların yok olmaya başladığı dönemdir aynı zamanda) günümüzdeki Dünya coğrafyasına benzer karasal şeklin oluşmaya başladığı dönemdir. Ülkemiz bu dönemde bile hâlâ küçük çaplı bir ada ve adalar zinciriydi. Yani Anadolu'da dinozor fosili bulunmamasının temel sebebi dinozorların hakim olduğu dönemde Anadolu'nun büyük çoğunluğunun sular altında olması ve dinozorların yok olmaya başladığı dönemde karasal yapıya kavuşmasıdır. Dinozorlar tam olarak yok olmadan karasal yapılar oluşmaya başlasa dahi o dönemde dinozorların beslenebileceği alanların azlığı ve karadan ulaşımının zor olması da bu ihtimalin azalmasına katkıda bulunmuştur.
Harita - Dünya üzerinde yaygın dinozor fosili yataklarını göstermektedir.
Bu nedenlerle günümüzde Anadolu’da, 180 milyon yıllık bu dönemi temsil eden deniz kökenli kayaçların karasal kökenlilere oranla daha çok olduğunu görüyoruz. Böylece, sorunun da cevabı kendiliğinden ortaya çıkmış oluyor. Anadolu coğrafyasında dinozor fosili bulmak mümkün değildir. Zaten şimdiye Türkiye’de bulunmuş tek dinozor fosili sayılabilecek (dinozorlar karada yaşar) Kastamonu’da bulunan fosil de karada değil suda yaşayan bir canlıya aittir.
Türkiye'de bulunan dinozorların yaşadığı dönemde yaşamış bir canlıya (Mosasaurus Hoffmani) ait ilk fosil.
Son olarak; "bu döneme ait deniz canlıları neden bu kadar az bulunuyor" diye düşünebilirsiniz. Bunun sebepleri ise denizsel yapılarda fosil oluşumunun zorluğu ve ülkemizde yeteri kadar arkeolojik araştırmanın yapılmamasıdır.
ARAŞTIRMACI ASTRONOM 03 Ağustos 2019 - 12:28:27
Sayın yazar, -denizsel yapılarda fosil oluşumunun zorluğu- diye bir ifade geçiyor yazıda bunu merak edip fosil oluşumu hakkında ufak çaplı bir araştırma yaptım ve en iyi fosil oluşumunun denizler, bataklıklar... gibi sulu ortamlar olduğu yazıyordu. Bunu bildirmek istedim :) Bu arada yazınız için teşekkürler , merak ettiğim bir konuydu.