Transistörler
Transistörler, küçük akımlar ile büyük akımları kontrol edebilen aktif devre elemanıdır.
BJT (Bipolar Junction Transistor)
BJT tipi transistörlerin en önemli özellikleri; üzerinden geçicek akım miktarlarını, base’den akan akıma göre belirlemeleridir. Bu ne demek;
Base’den geçen akım miktarı arttıkça, transistör üzerinden geçmesi izin verilen akım miktarı da artar.
Base’ den akan çok küçük bir akıma karşılık, transistör üzerinden çok daha büyük bir akım geçirilir. Buna transistörün kazanç oranı denir.
BJT türü transferlerinin 2 türü vardır;
1) PNP
Transistör üzerinde 3 tane bacak bulunur; Birincisi base, ikincisi emitter, üçüncüsü de collector dur.PNP tipindeki transistörlerin sembollerinde emiterden, transisitörlerin içine doğru bir ok bulunur. Hangi bacağın ne işe yaradığını anlamak için datasheet yani bilgi kağıtlarına bakacağız.
Emiter, transistörün güç girişidir ve güç kaynağına bağlanır.
Base, tetikleyici olan bacaktır, yani transisitörün açık mı kapalı mı olacağına karar veren bacaktır.
Collector ise transistörün güç çıkış bacağıdır, bunu çalıştırmak istediğimiz yüke ya da devreye bağlarız.
Transistörün açık konuma geçmesi yani üzerinden akım akıtabilmesi için base bağlantısını negatif yani eksi kutbu yapmalıyız. Ardından kullanancağımız yükün, yani devremizin artı girişini transistörün collector bacağına yapmalıyız. Böylelikle base eksiye bağlandığı zaman, base üzerinde düşük bir akım eksiye akar ve transistörün, emitter bacağından collector bacağına doğru elektrik geçmeye başlar.
2)NPN
Bu tip transistörlerin şemasındaki ok işareti transistörün içinden dışın doğrudur. Bu bize transistörün NPN transistör olduğunu gösterir. Bu transisitör tipnde de, collector çalıştırmak istediğimiz devrenin eksi kutbuna bağlı, emitter güç kaynağının eksi kutbuna bağlı, base de transistörün açık olması için artı ya bağlı olmalı.
Yukarıdaki şekilde, iki tip transistörle led yakma olayını görmektesiniz.
Yukarıda ki devrenin gerçekleşmesini, aşağıdadaki linkte bulabilirsiniz
Datasheet
Datasheet Türkçe adıyla bilgi kağıdı elektronik devre elemanlarını özelliklerini bildirmek üzere hazırlanmış belgelerdir. Bu belgelerde;
Söz konusu devre elemanının çalışma voltajı
Üzerinden geçebileceği akım miktarı
Varsa voltaj düşümü ve bunun gibi birçok elektriksel bilgiler yer alır. Bu bilgi kağıtlarının bize en büyük avantajı devremizde kullanmak istediğimiz devre elemanı ile ilgili önceden bilgi toplayabilmemiz ve deneme yanılmaya gerek kalmadan parçayla ilgili elektriksel özellikleri daha kolay yoldan öğrenebilmemizdir.
Elimizdeki devre elemanın elektriksel özelliklerini öğrenmek istiyorsak tek yapmamız gereken o devre elemanının kodunu Google’a yazmak .Aşağıda bir diyotun datasheet değerlerini görüyorsunuz.
MOSFETLER
Solda JFET bir transistörün şeklini sağda ise sembolünü görmektesiniz. JFET transistörde 3 tane bacak vardır bunlardan ilki gate ikincisi drain üçüncüsü sourcedir.
JFET transistörün yapısını bir musluğa benzetebiliriz.
Tetiklemenin yapıldığı Gate ucunu bir musluğun vanası gibi, akımın geçtiği yer olan Drain Source arasını ise suyun geçtiği yer olarak düşünebiliriz.
Gate Source arasına bir tetikleme akımı uygulandığında Drain Source arasındaki bir akım kontrol edilecektir.
İKİ TÜR JFET VARDIR;
PEKİ ARALARINDA NE FARK VARDIR?
N-Kanal JFETin tetiklenmesi için bağlanması gereken kaynağın negatif ucu JFETin Gate bacağına pozitif ucu ise Source bacağına bağlanmalıdır. P-Kanal JFET de ise tetiklenmesi için bağlanması gereken kaynağın negatif ucu JFETin Source bacağına pozitif ucu ise Gate bacağına bağlanmalıdır.
MOSFET VE BJT TRANSİSTÖRLERİ ARASINDAKİ FARKLAR
BJT transistörde Base akımı ile Collector Emitter arasındaki akım kontrol edilirken JFET transistörde Gate gerilimi ile Drain Source arasındaki akım kontrol edilir.
Ömer tarık 31 Mart 2022 - 21:57:39
Cok guzel anlatmisin detayli bir sekilde teseekkurler mustafa bey