Uzakta bir yıldırım düştüğünde ya da havai fişek patladığında; olayın sesinin, görüntüsünden çok daha sonra bize ulaştığını fark etmişsinizdir. Bunun sebebi, sesin havadaki hızının ışığın hızına oranla çok çok düşük olmasıdır.
Sesin havadaki hızı 343 Metre/Saniye aralığında iken ışığın havadaki hızı 300.000 Kilometre/saniyedir. Yani ışık hızı sesten yaklaşık 900 bin kat daha fazladır. Bu yüzden yıldırım ya da havai fişek gibi ses kaynağı olaylar gerçekleştikten sonra sesi duymamız hayli zaman alır.
Ses Kaynağına Olan Mesafe Basitçe Nasıl Hesaplanır?
Sesin Havadaki Hızı(343 Metre/saniye) x Geçen Süre = Mesafe
Diyelim ki yıldırımın görüntüsünü gördükten sonra sesi bize yaklaşık olarak 10 saniyede ulaştı. Bu durumda ses kaynağının bize uzaklığı yaklaşık olarak
343m/sn x 10saniye = 3430 metre
olarak hesaplanır. Yani yıldırımın görüntüsü ile sesi arasındaki geçen 10 saniyelik süre yıldırımın 3,4 km uzakta olduğunu gösteriyor.
Olayı daha da basitleştirmek için her 3 saniyelik fark için 1 kilometre olarak hesap yapmak çok da yanlış olmaz.
Bir Yıldırımın ya da Havai Fişeğin Duyulabileceği Maksimum Mesafe Ne Kadardır?
Hesaplama yöntemini öğrendik. Peki bir yıldırımın, şimşeğin ya da havai fişeğin duyulabileceği maksimum mesafenin ne kadar olduğunu hiç düşündünüz mü? Bu her ne kadar ortam koşullarına bağlı bir durum da olsa sesi kaydedilen en uzak yıldırım 64 kilometre olarak kayıtlara geçmiştir. Ne var ki o mesafede düşen bir yıldırımın ışığının gözlemciye ulaşması oldukça zor olduğundan konumuzla pek alakası yoktur. O yüzden gözlemlenebilir bir yıldırımın, şimşeğin ya da havai fişeğin sesini net olarak en fazla 15 Km öteden duymak mümkün olabilmektedir. Hatta yağmurlu hava koşullarında bu mesafe 10 Kilometreye kadar düşmektedir.
Bu arada uyarmadan da geçmeyelim, eğer yağmurlu bir günde açık alandaysanız ve yıldırımın size olan uzaklığını 8 kilometreden az olarak hesaplıyorsanız, güvenli bir yere sığınmakta fayda var. Zira yıldırımın voltaj değeri 10 milyon ile 100 milyon volt arasında değişmektedir ve darbe akımı yaklaşık olarak 30.000 amper gücündedir. Ayrıca yıldırımın düştüğü noktadaki sıcaklığı 30.000 °C ye kadar ulaşabilir. Bu sıcaklık güneşin yüzey sıcaklığından fazladır. Bu yüzden yıldırımın düştüğü noktanın özellikle ilk 1 km'lik çapında bulunan insanlar tehlike altındadır.
