Bir elementin atom çekirdeğinde bulunan nötronlar, protonlardan fazla ise kararsız bir atom yapısı ortaya çıkar. Kararsız olarak adlandırılan bu atomlar parçalandıklarında ortaya alfa, beta, x veya gama gibi çeşitli ışımalar yayarlar. Bu türlü maddelerin tümü radyoaktif maddelerdir.
Radyoaktif elementler zengin derecede enerji kaynağıdırlar. Parçalanma esnasında ortaya çıkan ışımalardan büyük miktarda enerjiler elde edilebilir. Bu arada atomun parçalanması dediğimiz olay bildiğimiz Einstein'in meşhur yöntemidir. Büyük miktarda enerji elde edilebileceğini söylemiştim, bu enerji kaynağı bomba olarak da kullanılmaktadır. (Atom Bombası)
Atom Bombası, kararsız bir element olan Uranyum'un parçalanması ile oluşur.
Radyoaktif elementlerin ortaya yaydığı bu alfa, beta veya gama ışınları radyoaktivite eylemi olarak tanımlanır. Radyoaktiviteye maruz kalan birisi aslında yayılan bu ışımalara maruz kalır.
Bu görselde sırasıyla Alfa, Beta ve Gama ışınlarını görmektesiniz. Bu ışımaların ne kadar kuvvetli olduğunu göstermek adına hazırlanmış bir görseldir. Alfa ışınları kağıt gibi ince cisimlerden geçemezken, Beta ışıması bu cisimlerden geçebilmektedir. Aliminyum ise beta ışınını engelliyor. Gama ışıması Aliminyum'dan da geçmektedir. Ancak Kurşun gibi maddeler Gama ışımasını azaltabilir.
Adını sıkça duyduğumuz Güneş'ten gelen zararlı ışınlar işte tam olarak bu ışımalardır. Çünkü Güneş enerjisini nükleer enerjidir. Bununla ilgili olarak da Güneş'in yapısı ile ilgili makalemizi okuyabilirsiniz.
Radyasyon Zararlı mıdır?
Bu ışımalar elektromanyetik ışımalar olarak adlandırılır. Elektromanyetik olan bu ışımalar kimyasal bağları kırabilecek enerjilere sahiptir. Bir maddenin kimyasal bağlarının kırılarak değişim göstermesi olayına iyonlaşma adı verilir. (Bkz:Aurora Nasıl Oluşur?)
Elektromanyetik ışımalar, DNA'yı parçalayabilecek kadar güçlüdür. Bu ışımaların DNA'ya verebileceği çok küçük bir hasar insanın kanser olmasına yol açabilir. Bir canlıda kalıcı hasarlar bırakabilir.
Radyasyonun zararları genelde zamanla ortaya çıkar. Radyasyonun ani etkileri ancak Atom Bombası gibi yüksek oranda radyoaktiviye maruz kalındığında olur.
Tıp sektöründe en sık Röntgen çekimlerinde radyasyona maruz kalınır. Ancak bu radyasyon oranları çok küçük seviyelerde kısa süreli maruz kalındığından herhangi bir zarara yol açmaz.
Maden yataklarında, işletmelerden dolayı veya doğal yollardan radyoaktif maddeler çevreye yayılabilir, doğal su kaynaklarını yahut besinler yoluyla insanları doğrudan etkileyebilir.
Geçmiş yıllarda radyasyon ile ilgili büyük devletler çok sayıda deneyler yaparak, nükleer bombalar patlatarak dünya atmosferine çok ciddi oranda zarar vermişlerdir. Çernobil faciası, radyoaktif elementlerden nükleer enerji elde etmek için kurulan bir tesisti. Bu tesiste çıkan bir arıza nedeniyle bölgede felaket yaşanmıştır.
Radyasyona maruz kalan insanlar DNA'larında bozulmalara neden olan aşamalarda zarar gördüyse bu zararları genetik olarak doğum ile nesilden nesile aktarabilir. Bu nedenle radyasyon dünyadaki en zararlı kaynaklardan birisidir.
Bazı Radyoaktif Elementler
Astatin
Berilyum
Kuriyum
Oganesson
Plütonyum
Toryum
Ununpentiyum
Ununseptiyum
Ununtriyum
Uranyum
Fermiyum
Kopernikyum
Seaborgiyum
Teknesyum
Trityum
