Okyanuslar kıtaları birbirinden ayıran engin su kütleleridir. Merak uyandıran muazzam bilinmezlikleri onları ilgi çekici bir konu yapar. Mesela çoğu kişi Dünyadaki okyanuslarımızın sadece 4,5 milyar yıl önce uzaydan donmuş olarak geldiğini bilmez. O esnada Dünya, atmosferi olmayan ve volkanik aktivitelerle kaynayan bir kayaydı ve gök cisimleri ile donmuş halde gelen su onu tutacak bir atmosfer olmadığı için uzaya doğru buharlaşıyordu. Genç gezegenimiz oluşum sürecini tamamlarken yaklaşık 500 milyon yıl önce atmosfer ve ısı daha istikrarlı hale geldi ve buharlaşan su yoğunlaşabilmeye başladı. Böylece binlerce yıl süren yağmurlar başladı. Dediğimiz gibi okyanusların büyük kısmı dünya dışından gelme. Bu süreçte milyarlarca yıl boyunca ne kadar su taşıdığı bilinmeyen sayısız gök cismi dünyaya çarptı ve nihayetinde okyanuslarımız oluştu. Kısa hikayeyi öğrendiğimize göre bu muazzam su kütleleri ile ilgili ilginç bilgilere bir göz atalım;
1. Dünyamız çoğunluk olarak sudan oluşur. Gezegenin ¾’ü sudur, bu su kütlelerinin en büyükleri, büyükten küçüğe; Pasifik Okyanusu (Büyük Okyanus) 168.723.000 km⊃2;, Atlas Okyanusu 85.133.000 km⊃2; , Hint Okyanusu 70.560.000 km⊃2;, Güney Okyanusu (Antarktika Okyanusu) 21.960.000 km⊃2;, Arktik Okyanusu ( Kuzey Buz Denizi) 15.558.000 km⊃2; olmak üzere tanımlı 5 okyanustur.
Büyük Okyanus;
Atlas Okyanusu;
Hint Okyanusu;
Güney Okyanusu;
Arktik Okyanusu;
2. Dünya üzerindeki tüm yaşam formlarının 94%’ü suda yaşayan canlılardır. Bu oranın 90%’ı “abisal kuşak” denilen 2000 metreden derin sularda yaşar.
3. İnsanlık uzayı ve diğer gezegenleri okyanus tabanını haritalandırabildiklerinden daha iyi belgelemiştir. Tahminlere göre dünyadaki okyanusların yalnızca 5%’i tamamen keşfedilebilmiştir.
4. Okyanusların ortalama derinliği 4 kilometredir.
5. Okyanusların 3%’ü tuzdur. Tuzluluk oranı binde 34 ile 36 (ppt) arası olduğu düşünülmektedir, bununla birlikte tatlı suların tuzluluk oranı 0 ppt’dir ( binde sıfır).
6. Işık okyanusta 91,44 metre (300 feet) derinliğe erişebilir, gün ışığının asla ulaşmadığı geri kalan bölgeye ise “derin deniz” denilir. Bunu dünyanın ne kadarını derin okyanusların kapladığına oranlarsak aslında gezegenimiz büyük oranda daimi karanlıkta yaşayan bir gezegendir.
7. Suda altın vardır! Tahminlere göre dünyadaki okyanus ve denizler bu değerli metalden yaklaşık 20 milyon ton kadar içermektedir.
8. Deniz biyologlarının tahminlerine göre deniz yaşamının yalnızca 2/3’si belgelenmiş ve incelenmiştir. Hala keşfedilmeyi bekleyen milyonlarca daha tür bulunmaktadır.
9. Okyanusun altında “Irmaklar” ve derin “Göller” bulunabilir. Bu durum, tuzlu su ve hidrojen sülfür karışarak normal deniz suyundan daha ağır bir deniz suyu meydana getirdiğinde oluşur.
10. Okyanus dibinde, karadaki en gür ormanlara meydan okuyabilecek su yosunu (esmer su yosunu) ormanları bulunmaktadır. Bu su yosunu GÜNDE 61 cm ( 2 feet ) uzayabilir böylece bu ormanlar okyanus tabanında 46 metre ( 150 feet ) kadar uzayarak su yüzeyine ulaşabilir.
11. Dünyanın en büyük müzesi okyanuslardır. Su altında eski eserler, eşyalar, kalıntılar ve gemi enkazları bulabilirsiniz ki bunlar o kadar fazladır ki dünyadaki tüm müzelerin toplamında bu kadar çok eser yoktur.
12. Gemi enkazları ve diğer arkeolojik kalıntıların yanı sıra suyun altında kayıp bir şehir de bulabilirsiniz. 2000 yılında arkeologlar Mısır kıyısında uzun süre boyunca bir efsane olduğu sanılan Thonis-Heracleion şehrini bulmuşlardır.
13. Okyanusta kayda geçen en derin nokta Mariana Çukurudur, derinliği 10.97 kilometredir (36,000 feet).
14. Mariana Çukuruna kuleleri de dahil olmak üzere üst üste 30 Empire State binası sığabilir.
15. Kayda geçen en derin insanlı su altı aracı dalışı Mariana Çukurunda gerçekleştirilmiştir. Bu olaya 1960’da keşif dalışlarında kullanılan su altı aracını kullanan Jacques Piccard ve don Walsh imza atmıştır.
16. Dünya üzerindeki volkanik hareketliliğin 90%’ı su altında gerçekleşir.
17. Okyanuslarda yaşam 3 milyar yıl önce başlamıştır. Kıyasla, karadaki yaşam yalnızca 400 milyon yıl önce başlamıştır.
18. Okyanus suyundan bir ağız dolusu alırsanız milyonlarca bakteri ve milyarlarca virüs içeriyor olacaktır.
19. Mariana Çukurunun en derin noktasındaki su basıncı 1000 atmosferik basınca erişebilir. Bu basınç 50 Jumbo jetin altında kalan bir insanın maruz kaldığı kuvvete eşittir.
20. Okyanusların en derin köşelerinde vücutlarını yüksek basınçlara dayanacak şekilde adapte edebilmiş birçok tuhaf su altı canlısı bulunur.
21. Balık adam elbisesi içinde bir insanın su altında ulaşabileceği en derin nokta 609,6 metredir ( 2000 feet ).
22. Mauna Kea okyanustaki en yüksek dağdır. Okyanus tabanında yüzeye doğru 10 kilometreden fazla ( 33,400 feet ) uzanır. Toplam yüksekliğinin yalnızca 3.96 kilometresi ( 13,000 ft ) su yüzeyinin üstündedir.
23. Okyanus Ortası Sırtı, Dünya üzerindeki en büyük ve uzun sıradağ dizisidir. Ve karada değil okyanus tabanındadır.
24. Okyanus Ortası Sırtı boyunca dağlar Atlas Okyanusunun ortasından geçip Pasifik Okyanusuna ve Hint Okyanusuna doğru devam eder. Yaklaşık 56,327 km ( 35,000 mil ) uzunluğundadır. (Bazı Kaynaklar Sırt’ın uzunluğunu 40.390 mil olarak belirtmekte)
25. İlginçtir ki İnsanlık, Okyanus Ortası Sırtının tabanına ayak basmadan ÖNCE Ay’a ayak basmıştır. Sırt, ilk olarak 1973’te keşfedilmiştir bununla birlikte Neil Armstrong, Buzz Aldrin ve Michale Collins’in Ay’a ayak basması bundan 4 yıl önce 1969’da olmuştur.
26. Su altındaki Okyanus Ortası Sırtı dünya yüzeyinin yaklaşık 23%’ünü kaplar. Alplerde görebileceğinizden çok daha fazla dağ ve yüksek zirve muhteva eder.
Okyanus Dosyasının devamında görüşmek üzere !
