Van Allen kuşağı, Dünya'yı Güneş'ten gelen zararlı ışınlara karşı koruyan bir kalkandır. Bu kuşağın oluşmasında dünyanın manyetik alanı büyük rol oynar. Yoğun derecede radyoaktif olması nedeniyle Radyasyon Kuşağı olarak da anılır. Bu alanın belirli bir radyasyon düzeyi yoktur. İçinde bulunan radyasyon oranı bir takım durumlara göre değişkenlik gösterebilir.
Aşırı derecede radyasyona sahip olmasının nedeni iki proton ve iki nötrondan oluşan çekirdekleri, Dünya'nın manyetik alanı içerisinde hapsetmesidir. Böylece Güneş'ten gelen zararlı ışınlar bu bölgede hapsolur. Bu nedenle güneş rüzgarına bağlı olarak içerisinde hapsolmuş radyasyon miktarı değişkenlik gösterir.
Tehlikenin nedeni, burada hapsolan parçacıkların diğer cisimlerin atomları ile etkileşime girmesi sonucunda onların atomlarını parçalaması, kalıcı hasarlar verebilme ihtimalinin olmasıdır. Bu durum, insan sağlığı için de son derece tehlike yaratır.
Bu görsel, NASA'nın web sitesinden alınmıştır. Van Allen Kuşağının yer aldığı konumu göstermektedir. Kırmızı bölgelerde yoğun radyasyon bulunurken mavi bölgelerde daha az radyoaktivite görülmektedir.
Olası bir uzay seyahatinde bu bölgelerde radyasyona maruz kalmak, hem uzay aracına, hem de insan sağlığına karşı ciddi tehdit unsurları oluşturabilmektedir.
1969 yılında NASA tarafından APOLLO görevi ile aya insanlı bir iniş gerçekleştirildi. Bu konuyla ilgili olarak, Van Allen kuşağının nasıl geçildiği, astronot veya uzay araçlarının neden zarar görmediğinden bahsedilerek, Ay'a iniş görevinin sahte bir komplo olduğu vurgulanır.
Ancak durum böyle değildir. 1958 yılında Van Allen Kuşağının varlığı doğrulandı. Explorer 4, Pioneer 3 ve Luna 1 taraflarından bu bölgede sıkışan radyasyon oranlarının bir haritası çıkarıldı. APOLLO aya insanlı iniş görevinde radyo aktivitenin en düşük olduğu noktalar seçilmiş, hatta bu nedenle seyehat süresi de uzamıştır. Yoğun radyasyon bulunan bölgelerde de geçiş süresi en aza indirgenmiştir. Ayrıca uzay aracı bu radyasyona karşı önleyici özellik taşıyan maddelerle kaplanarak radyasyonun astronotlara etki edecek oranı çok büyük oranda indirgenmiştir. Astronotlar bu kuşaktan geçerken radyasyona maruz kalmışlardır. Ancak bu radyasyon oranı o kadar azalmıştır ki; röntgen çektirirken maruz kalınan radyasyon oranları kadardır. Böylelikle herhangi bir sağlık sorunu yaşamaksızın görevi başarıyla tamamlamışlardır.
Van Allen kuşağındaki değişiklerin kesitini gösteren bir video
Kuzey ışıkları olarak bilinen Auroraların da oluşmasında bu kuşaklarda gerçekleşen olayların büyük katkısı vardır.
Van Allen Kuşağı iki bölgeden oluşur. Bunların birincisine iç kuşak, ikincisine ise dış kuşak adı verilir.
İç Kuşak
Dünya'nın çevresini saran 1.000 kilometreden 6.000 kilometreye kadar olan kısma iç kuşak adı verilir. Güneş etkinliğinin aşırı yoğun olduğu dönemlerde bu yükseklik dünyaya 200 kilometre uzaklıkta olacak kadar düşebilmektedir. Bu bölge yüksek elektron konsantrasyonları ve yüklü protonlar içerir.
Dış Kuşak
Dünya'nın çevresinden 3.000 kilometre ile 60.000 kilometre aralığını kapsar. Çoğunlukla yüksek enerjili elektronlardan oluşur. Neredeyse ışık hızında hareket eden elektronlar, astronot ve uzay araçları için ciddi oranda tehlike unsurudur. Dış kuşak içeri doğru esnemez. Bunun nedenine dair kesin bir bulgu olmamakla beraber; Plazmosfer tabakasında bulunan elektronların yön değiştirmesine neden olduğunu ve Dünya'ya yaklaşmasını engellediği düşünülüyor.
Yukarıda görmüş olduğunuz mor alanlar Plazmosfer'i temsil etmektedir. Ortası boş daire biçimiyle bir simidi andırır. Ayrıca güneş rüzgarının yavaşlamasında da çok etkilidir.
