Satürn, güneş sisteminin en popüler gezegenidir. Kimi zaman bir film afişinde poster, kimi zaman vücutta bir dövme kimi zamansa boyunda bir kolye olarak görebiliriz. Satürn'ü özel yapan gezegenin etrafını saran halkalarıdır. Bu görkemli halkalar gözlemciler için muazzam bir manzaradır.
Satürn'ün halkaları, ilk olarak Galileo Galilei tarafından fark edilmiş olup, 1655'te Christiaan Huygens tarafından tanımlanmıştır.
Galileo Galilei
Christiaan Huygens
Bilinenin aksine Satürn'de bir halka bulunmaz. Satürn'ün aralarda boşluklarla ayrılmış 7 halka bulunur. Bu halkalar, dıştan içe Doğru A, B, C, D, E, F, G olarak sınıflandırılmıştır.
Satürn'un halkaları, buz, toz ve kaya parçalarından oluşur.
Bu parçacıklar; Satürn'ün ve uydularının kütle çekim etkileri ile sürekli olarak denetim altında tutulması sayesinde halka olarak kalmasını sağlayan bir dinamik bir sistemlerdir. Bu parçacıklar, Satürn'ün etrafında sürekli hareket halindedirler ve birbirleri ile çarpışabilirler.
Satürn'ün atmosferinin çok yakınında, hatta bulut tabakalarının hemen üzerinde başlayan bu halkalar, yaklaşık 16 uydunun yörüngesini de kapsayan 480,000 KM uzaklığa kadar uzanır. İlginçtir ki, bu böylesine geniş halkaları olan bu yapının yüksekliği ise birkaç yüz metre ile ifade edilir.
Halkalara düşen güneş ışınlarının oluşturduğu yansıma ile renk analizi yapılarak burada bulunan parçacıklar hakkında kimyasal bir takım araştırmalar da yapılmış. Bu araştırma sonucunda en önemli yapı taşının donmuş haldeki su olduğu anlaşılmıştır. (Buz) bunun yanı sıra, karbon, silisyum gibi hafif elementlerin de oldukça zengin olduğu sonucu elde edilmiştir.
Halkanın gezegene daha yakın olan kısımları, Satürn'ün etrafında hızlı dolanma elips çizerken, dış yörüngeler daha yavaş hareket ederek bu elipsi takip ederler. Yörüngede bulunan parçacıklar birbirleriyle çarpışması sonucunda çoğunlukla daha küçük parçacıklar oluşturur. Ancak bu çarpışmalardan daha büyük parçacıklar veya uyduların oluşması çok az da olsa ihtimaller arasında yer alır.
Bu halkaların oluşumu ile ilgili iki önemli teorimiz var. Bunlardan birisinini şöyle açıklayabiliriz. Satürn'ün çok sayıda uydusu (Ay) vardır. Bunlar şuana kadar tespit ettiğimiz kadarıyla 60 civarındadır. Uydularından birisinin ya da çevresindeki astereoidlerin, Satürn'ün yoğun kütle çekimi etkisiyle parçalanarak yörüngeye girdiği düşünülüyor. Diğer bir teori ise Satürn'ün içinde oluşan toz ve gaz bulutunun geride bıraktığı kalıntılar olabileceği yönünde. Ancak şöyle bir durum var ki, halkaların yaklaşık olarak
Halkaların içerisinde bulunan parçacıklar zaman zaman Satürn'ün içine doğru düşüyor. Ayrıca Satürn'ün güçlü manyetik alanı da buzları aşındıracak kadar etkili. Bu durumların sürekliliği önümüzdeki yıllarda halkanın zayıflayacağını ve bir süre sonra da yok olacağını işaret ediyor.
Halkaların yok oluşu ile ilgili NASA'nın videosuna da göz atmayı unutmayın.
